Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi

Türk dili çalışmaları için değerli ve zengin bir malzemeyi bünyesinde barındıran Râhatu'n-Nüfûs, XVI. yüzyılın ikinci yarısında devrin tarih, edebiyat, siyaset ve diğer sahalarında eserler vermiş kültürlü şahsiyetlerinden olan Gelibolulu Mustafa Âli tarafından cinsel sağlık konusunda yazılmış bir bâhnâme örneğidir. İki ayrı cüzden oluşan eserin birinci cüzü kadınlar, ikinci cüzü erkekler için yazılmış olup her iki cüz de dört bâbdan oluşmaktadır. Arap ve Fars dillerinin etkisinin görüldüğü bu eserde, erkek ve kadın tipolojileri, cinselliğin yararları, zararları, cinselliği arttırıcı terkipler, cinsel hastalık isimleri, tedavi yöntemleri, gebe kalma, gebe kalmayı engelleyici yöntemler gibi konular yer almaktadır. Organ adları, ilaç, yiyecek, içecek adları, bitki ve hayvan adları bakımından da oldukça zengin bir eser olan Râhatu'nNüfûs, Türk, Arap, Fars, Mezopotamya, Hint ve Anadolu kültürlerinden derlenmiş oldukça zengin ve önemli bilgileri de bünyesinde barındırmaktadır. Toplamda beş nüshası olan eserin üç nüshası Mısır'da, bir nüshası Berlin'de (Almanya Millî Kütüphanesi) ve bir nüshası Kayseri'de (Râşid Efendi Kütüphanesi) olmakla beraber eser, bu nüshalarda Râhatu'n-Nüfûs, Rûhu'n-Nüfûs gibi farklı isimlerle isimlendirilmiştir. Eserin bu beş nüshada konu bakımından farklı değerlendirildiği de göze çarpmaktadır. Eser söz konusu nüshalardan Mısır nüshasında Tıp ilimleri, Berlin nüshasında Dintasavvuf, Kayseri nüshasında Tıp kitabı olarak değerlendirilmiştir