Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi

Öz

Çocuklar, bir yaş civarında anlamlı ilk sözcüklerini söylemeye başlarlar. On sekiz ay civarında 50 kadar sözcük kullanabilmektedirler. On sekiz aydan itibaren sözcük sayısında hızlı bir artış görülür. Bu sözcükler sözcük türü açısından ad, eylem, belirteç gibi çeşitlilik göstermekle birlikte sözcük dağarcığında daha çok ad ve eylemlerin yer aldığı görülmektedir. Doğal olarak, adlar çocuğun etrafında bulunan nesneleri adlandırmaya yaradığı için ve çocuklarla yapılan ilk konuşmalar o anda gerçekleşen eylemler ve orada yer alan nesneler hakkında olduğu için adların ve eylemlerin edenimi önceliklidir. Çocuklar, bu dönemde bir yandan mevcut sözcükleri sesletmeyi ve onları anlamlarına uygun kullanmayı öğrenirken bir yandan da iletişimi sürdürmek için yeni sözcükler türetme yollarını da edinmektedirler.

Bu çalışmada 2; 0-3; 6 yaş arasında dört kız çocuğundan toplanan anlık konuşma verisi kullanılarak Türkçe edinen çocukların ad ve eylemleri edinme ve yeni sözcükler türetmek için kullandıkları ekleri edinme süreçleri incelenmiştir. Sonuçlar, çocukların iki yaştan itibaren sözcük türetmeye karşı duyarlı oldukları ve hem türetme ekleri ile hem de bileşik sözcük yapımı yöntemini kullanarak yeni sözcükler oluşturduklarını göstermektedir. Ancak, Türkçede eklerin şeffaf olması ve ek ve köklerin kolayca ayrılabilmesi nedeniyle türetme eklerinin kullanımı daha yaygındır. Hem eklerin şeffaf olması ve kökte değişiklik gerektirmemesi hem de yetişkin dilinde kullanım sıklığı o ekin erken ve yaygın kullanımına yol açmaktadır. Ad türetmede kullanılan -cI eki ve eylem türetmede kullanılan -lE eki böyle eklerdir. Çocuklar, bir sözcük dağarcıklarında olmadığında kendileri yeni sözcükler de türetmektedirler.