Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

-Ip eki Türkçe’de
zarf tümceciklerinin üzerine gelen ve tümceye çeşitli anlamsal katkıları
olmasına rağmen diğer zarf tümceciklerinden ayrı olarak kendi başına hiçbir
anlamı olmayan tümceler üreten bir ektir. Bu ekin Orhun Anıtları’na kadar giden
bir tarihi olmasına rağmen (Erdal, 2000) sözdizimsel konumu, anlamsal
bağlantıları ve tümceciğin iç yapısı çok az incelenmiştir. Bu ekle ilgili
yaygın kanı iki tümceyi birbirine bağlayan sıralı/bağlı bir yapıda göründüğü
şeklindedir (Fokkens ve diğ. 2009; Göksel ve Kerslake 2005). Bu çalışmanın
amacı -Ip eki taşıyan tümceciklerin ana tümceye hangi konumlardan bağlandığını
ve her bir bağlanma noktasında ne gibi anlamsal değerler kattığını araştırmak
olduğu gibi bu tümceciklerin öğelerinin ne zaman gizli öğe, ne zaman açık öğe
olduğunu sorgulamaktır. Çalışmada -Ip’lı tümcelerin iki eylemi sıralayacak
kadar ana tümcenin içine yerleştirildiği görünümlerden iki farklı tümceyi
sıralayacak kadar bağımsız bir tümce yapısına kadar çok çeşitli sözdizimsel
konumlarda bulunabildiği sonucuna varılmıştır. Çalışma aynı zamanda -Ip’lı tümcelerin gizli/açık özne ve
nesne özellikleriyle ilgili yeni bilgiler vermektedir.