Araştırma Makalesi
Yıl 2022,
Cilt: 10 Sayı: 2, 627 - 640, 20.06.2022
Öz
Yüksek tuz tüketimi pek çok hastalık için risk faktörüdür. Kesitsel tipteki bu çalışmada yetişkinlerin tuz tüketimine ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarnı belirlemek ve etiket okuma alışkanlığıyla ilişkisini değerlendirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri Ağustos – Kasım 2020 tarihleri arasında bir ildeki alışveriş veriş merkezinin kafeteryasında olasılıksız örnekleme yöntemi ile belirlenen 130 kişiden “Tuz Tüketim Özellikleri Anketi” ve “Gıda Etiketi Okuma ve Sayısal Okuryazarlık” ölçeği ve tansiyon ölçümü ile toplanmıştır. Katılımcıların yaş ortancası 40,0 yıl (28.00- 55.75), 20 kişinin (%15.40) tuz kısıtlamasını gerektiren bir sağlık sorunu vardı ve 98’i (%75.40) günlük tuz tüketimlerini kontrol etmek için hiçbir şey yapmıyordu. Gıda etiketinde en sık okunan bilgi son kullanma tarihiyken (90 kişi, %69.20), 105 kişi (%80.80) hiçbir zaman tuz-sodyum oranına bakmamıştı. Besin etiketinde tuz-sodyum miktarını okuyanların tuz tüketimini kontrol etme eğilimi (p=0.004) ve tuza ilişkin bilgi puan ortalamaları okumayanlardan yüksekti (p≤0.001). Toplumda gıda etiketi okuma alışkanlığının yeterince yaygın olmadığı ve günlük tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik farkındalığın düşük olduğu görülmüştür. Tuz tüketiminin azaltılması için toplumda farkındalığın arttırılması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Gıda etiketi Sağlık davranışı Sodyum klorür Tuz Tuz tüketimi
Kaynakça
- Afshin, A., Sur, P. J., Fay, K. A., Cornaby, L., Ferrara, G., Salama, J. S., ...Murray, C. J. (2019). Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. The Lancet, 393(10184), 1958-1972.
- Anastasiou, K., Miller, M. ve Dickinson, K. (2019). The relationship between food label use and dietary intake in adults: A systematic review. Appetite, 138, 280-291.
- Aydoğdu, S., Güler, K., Bayram, F., Altun, B., Derici, Ü., Abacı, A., ...Tokgözoğlu12, L. (2019). Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu 2019. Türk Kardiyoloji Derneği Araştırmaları, 47(6), 535-546.
- Bhana, N., Utter, J. ve Eyles, H. (2018). Knowledge, attitudes and behaviours related to dietary salt intake in high-income countries: A systematic review. Current Nutrition Reports, 7(4), 183-197.
- Bhat, S., Marklund, M., Henry, M. E., Appel, L. J., Croft, K. D., Neal, B., …Wu, J. H. (2020). A systematic review of the sources of dietary salt around the world. Advances in Nutrition, 11(3), 677-686.
- Campbell, N., Cappuccio, F., Hennis, A., Barquera, S., Rotter, R. C., Dary, O., ...Legowski, B. (2010). Protocol for population level sodium determination in 24-hour urine samples. 21.03.2021 tarihinde https://www.paho.org/hq/dmdocuments/2013/24h-urine-Protocol-eng.pdf adresinden erişildi.
- Cesur, B., Koçoğlu, G. ve Sümer, H. (2015). Evaluation instrument of nutrition literacy on adults (EINLA) A validity and reliability study. Integrative Food Nutrition and Metabolism, 2(3), 174-177.
- Erdem, Y., Arici, M., Altun, B., Turgan, C., Sindel, S., Erbay, B., ...Çağlar, S. (2010). The relationship between hypertension and salt intake in Turkish population: SALTURK study. Blood Pressure, 19(5), 313-318.
- Erdem, Y., Akpolat, T., Derici, Ü., Şengül, Ş., Ertürk, Ş., Ulusoy, Ş., ...Arıcı, M. (2017). Dietary sources of high sodium intake in Turkey: SALTURK II. Nutrients, 9(9), 933.
- Graudal, N. A., Hubeck-Graudal, T. ve Jürgens, G. (2012). Effects of low-sodium diet vs. high-sodium diet on blood pressure, renin, aldosterone, catecholamines, cholesterol, and triglyceride (Cochrane Review). American Journal of Hypertension, 25(1), 1-15.
- Gonsalez, S. R., Ferrão, F. M., Souza, A. M., Lowe, J. ve Morcillo, L. (2018). Inappropriate activity of local reninangiotensin-aldosterone system during high salt intake: impact on the cardio-renal axis. Journal Bras Nefrol, 40(2), 170–178.
- Hanbazaza, M. A. ve Mumena, W. A. (2020). Knowledge and practices related to salt intake among Saudi adults. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(16), 5749.
- Hyseni, L., Elliot-Green, A., Lloyd-Williams, F., Kypridemos, C., O’Flaherty, M., McGill, R., ...Capewell, S. (2017). Systematic review of dietary salt reduction policies: Evidence for an effectiveness hierarchy? PloS One, 12(5), e0177535.
- He, F. J., Tan, M., Ma, Y. ve MacGregor, G. A. (2020). Salt reduction to prevent hypertension and cardiovascular disease: JACC state-of-the-art review. Journal of the American College of Cardiology, 75(6), 632-647.
- Kızgın Y. ve Tuncer B. (2020). Türk gıda kodeksine göre gıda etiketi okuryazarlığının belirlenmesi: Genç tüketiciler üzerinde bir araştırma. BMIJ, 8(2), 1849-1865.
- Marakis, G., Tsigarida, E., Mila, S. ve Panagiotakos, D. B. (2014). Knowledge, attitudes and behaviour of Greek adults towards salt consumption: A Hellenic Food Authority project. Public Health Nutrition, 17(8), 1877-1893.
- Nasreddine, L., Akl, C., Al-Shaar, L., Almedawar, M. M. ve Isma'eel, H. (2014). Consumer knowledge, attitudes and salt-related behavior in the Middle-East: The case of Lebanon. Nutrients, 6(11), 5079-5102.
- Newson, R. S., Elmadfa, I., Biro, G., Cheng, Y., Prakash, V., Rust, P., ...Feunekes, G. I. J. (2013). Barriers for progress in salt reduction in the general population. An international study. Appetite, 71, 22-31.
- Ozdenk, G. D. ve Ozcebe, L. H. (2018). Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 16(3), 178-189.
- Pan American Health Organization. (2010). Protocol for population level sodium determination in 24-hour urine samples. WHO/PAHO Regional Expert Group for Cardiovascular Disease Prevention through Population-wide Dietary Salt Reduction Sub-group for Research and Surveillance May 2010. E21 Mart 2021 tarihinde https://www.paho.org/hq/dmdocuments/2013/24h-urine-Protocol-eng.pdf adresinden erişildi.
- Rothman, R. L., Housam, R., Weiss, H., Davis, D., Gregory, R., Gebretsadik, T., ...Elasy, T. A. (2006). Patient understanding of food labels: The role of literacy and numeracy. American Journal of Preventive Medicine, 31(5), 391-398.
- Sarmugam, R. ve Worsley, A. (2014). Current levels of salt knowledge: a review of the literature. Nutrients, 6(12), 5534-5559.
- Shimosawa T. (2013). Salt, the renin-angiotensin-aldosterone system and resistant hypertension. Hypertension Research, 36(8), 657–660.
- Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA). (2019). T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Yayın No:1132, Ankara
- Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2019). Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı (2017-2021). 06 Haziran 2021 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-yayinlar1/beslenmehareket-programlar adresinden erişildi.
- Uzun, S. U., Özdemir, C. ve Zencir, M. (2016). Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinin tuz kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 21(4), 187-194.
- World Health Organization. (WHO 2021). Salt reduction, 2021. 12 Haziran 2021 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/salt-reduction adresinden erişildi.
- Zhang, D., Li, Y., Wang, G., Moran, A. E. ve Pagán, J. A. (2017). Nutrition label use and sodium intake in the US. American Journal of Preventive Medicine, 53(6), 220-227.
- Zhou, B., Carrillo-Larco, R. M., Danaei, G., Riley, L. M., Paciorek, C. J., Stevens, G. A., ...Breckenkamp, J. (2021). Worldwide trends in hypertension prevalence and progress in treatment and control from 1990 to 2019: A pooled analysis of 1201 population-representative studies with 104 million participants. The Lancet, 398(10304), 957-980.
Yıl 2022,
Cilt: 10 Sayı: 2, 627 - 640, 20.06.2022
Öz
High salt consumption is a risk factor for many diseases. In this cross-sectional study, it was aimed to determine the knowledge, attitudes and behaviors of adults about salt consumption and to evaluate their relationship with the habit of reading labels. The data of the study were collected by the "Salt Consumption Characteristics Questionnaire" and "Food Label Reading and Digital Literacy" scale and blood pressure measurement from 130 people determined by nonrandom sampling method in the cafeteria of a shopping mall in a city between August - November 2020. The median age of the participants was 40.0 years (28.00-55.75), 20 participants (15.40%) had a health problem requiring salt restriction, and 98 participants (75.40%) had to control their daily salt intake was doing nothing. While the most frequently read information on the food label was the expiration date (90 participants, 69.20%), 105 participiants (80.80%) had never looked at the salt-sodium level. Those who read the amount of salt-sodium on the food label had a tendency to control salt consumption (p = 0.004) and the mean knowledge score about salt was higher than those who did not read it (p≤0.001). It has been observed that the habit of reading food labels is not common enough in the society and the awareness of reducing daily salt consumption is low. Public awareness should be raised in order to reduce salt consumption.
Anahtar Kelimeler
Food label Health behavior Salt Salt consumption Sodium chloride
Kaynakça
- Afshin, A., Sur, P. J., Fay, K. A., Cornaby, L., Ferrara, G., Salama, J. S., ...Murray, C. J. (2019). Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. The Lancet, 393(10184), 1958-1972.
- Anastasiou, K., Miller, M. ve Dickinson, K. (2019). The relationship between food label use and dietary intake in adults: A systematic review. Appetite, 138, 280-291.
- Aydoğdu, S., Güler, K., Bayram, F., Altun, B., Derici, Ü., Abacı, A., ...Tokgözoğlu12, L. (2019). Türk Hipertansiyon Uzlaşı Raporu 2019. Türk Kardiyoloji Derneği Araştırmaları, 47(6), 535-546.
- Bhana, N., Utter, J. ve Eyles, H. (2018). Knowledge, attitudes and behaviours related to dietary salt intake in high-income countries: A systematic review. Current Nutrition Reports, 7(4), 183-197.
- Bhat, S., Marklund, M., Henry, M. E., Appel, L. J., Croft, K. D., Neal, B., …Wu, J. H. (2020). A systematic review of the sources of dietary salt around the world. Advances in Nutrition, 11(3), 677-686.
- Campbell, N., Cappuccio, F., Hennis, A., Barquera, S., Rotter, R. C., Dary, O., ...Legowski, B. (2010). Protocol for population level sodium determination in 24-hour urine samples. 21.03.2021 tarihinde https://www.paho.org/hq/dmdocuments/2013/24h-urine-Protocol-eng.pdf adresinden erişildi.
- Cesur, B., Koçoğlu, G. ve Sümer, H. (2015). Evaluation instrument of nutrition literacy on adults (EINLA) A validity and reliability study. Integrative Food Nutrition and Metabolism, 2(3), 174-177.
- Erdem, Y., Arici, M., Altun, B., Turgan, C., Sindel, S., Erbay, B., ...Çağlar, S. (2010). The relationship between hypertension and salt intake in Turkish population: SALTURK study. Blood Pressure, 19(5), 313-318.
- Erdem, Y., Akpolat, T., Derici, Ü., Şengül, Ş., Ertürk, Ş., Ulusoy, Ş., ...Arıcı, M. (2017). Dietary sources of high sodium intake in Turkey: SALTURK II. Nutrients, 9(9), 933.
- Graudal, N. A., Hubeck-Graudal, T. ve Jürgens, G. (2012). Effects of low-sodium diet vs. high-sodium diet on blood pressure, renin, aldosterone, catecholamines, cholesterol, and triglyceride (Cochrane Review). American Journal of Hypertension, 25(1), 1-15.
- Gonsalez, S. R., Ferrão, F. M., Souza, A. M., Lowe, J. ve Morcillo, L. (2018). Inappropriate activity of local reninangiotensin-aldosterone system during high salt intake: impact on the cardio-renal axis. Journal Bras Nefrol, 40(2), 170–178.
- Hanbazaza, M. A. ve Mumena, W. A. (2020). Knowledge and practices related to salt intake among Saudi adults. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(16), 5749.
- Hyseni, L., Elliot-Green, A., Lloyd-Williams, F., Kypridemos, C., O’Flaherty, M., McGill, R., ...Capewell, S. (2017). Systematic review of dietary salt reduction policies: Evidence for an effectiveness hierarchy? PloS One, 12(5), e0177535.
- He, F. J., Tan, M., Ma, Y. ve MacGregor, G. A. (2020). Salt reduction to prevent hypertension and cardiovascular disease: JACC state-of-the-art review. Journal of the American College of Cardiology, 75(6), 632-647.
- Kızgın Y. ve Tuncer B. (2020). Türk gıda kodeksine göre gıda etiketi okuryazarlığının belirlenmesi: Genç tüketiciler üzerinde bir araştırma. BMIJ, 8(2), 1849-1865.
- Marakis, G., Tsigarida, E., Mila, S. ve Panagiotakos, D. B. (2014). Knowledge, attitudes and behaviour of Greek adults towards salt consumption: A Hellenic Food Authority project. Public Health Nutrition, 17(8), 1877-1893.
- Nasreddine, L., Akl, C., Al-Shaar, L., Almedawar, M. M. ve Isma'eel, H. (2014). Consumer knowledge, attitudes and salt-related behavior in the Middle-East: The case of Lebanon. Nutrients, 6(11), 5079-5102.
- Newson, R. S., Elmadfa, I., Biro, G., Cheng, Y., Prakash, V., Rust, P., ...Feunekes, G. I. J. (2013). Barriers for progress in salt reduction in the general population. An international study. Appetite, 71, 22-31.
- Ozdenk, G. D. ve Ozcebe, L. H. (2018). Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 16(3), 178-189.
- Pan American Health Organization. (2010). Protocol for population level sodium determination in 24-hour urine samples. WHO/PAHO Regional Expert Group for Cardiovascular Disease Prevention through Population-wide Dietary Salt Reduction Sub-group for Research and Surveillance May 2010. E21 Mart 2021 tarihinde https://www.paho.org/hq/dmdocuments/2013/24h-urine-Protocol-eng.pdf adresinden erişildi.
- Rothman, R. L., Housam, R., Weiss, H., Davis, D., Gregory, R., Gebretsadik, T., ...Elasy, T. A. (2006). Patient understanding of food labels: The role of literacy and numeracy. American Journal of Preventive Medicine, 31(5), 391-398.
- Sarmugam, R. ve Worsley, A. (2014). Current levels of salt knowledge: a review of the literature. Nutrients, 6(12), 5534-5559.
- Shimosawa T. (2013). Salt, the renin-angiotensin-aldosterone system and resistant hypertension. Hypertension Research, 36(8), 657–660.
- Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA). (2019). T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Yayın No:1132, Ankara
- Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. (2019). Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı (2017-2021). 06 Haziran 2021 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenmehareket-yayinlar1/beslenmehareket-programlar adresinden erişildi.
- Uzun, S. U., Özdemir, C. ve Zencir, M. (2016). Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinin tuz kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Fırat Tıp Dergisi, 21(4), 187-194.
- World Health Organization. (WHO 2021). Salt reduction, 2021. 12 Haziran 2021 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/salt-reduction adresinden erişildi.
- Zhang, D., Li, Y., Wang, G., Moran, A. E. ve Pagán, J. A. (2017). Nutrition label use and sodium intake in the US. American Journal of Preventive Medicine, 53(6), 220-227.
- Zhou, B., Carrillo-Larco, R. M., Danaei, G., Riley, L. M., Paciorek, C. J., Stevens, G. A., ...Breckenkamp, J. (2021). Worldwide trends in hypertension prevalence and progress in treatment and control from 1990 to 2019: A pooled analysis of 1201 population-representative studies with 104 million participants. The Lancet, 398(10304), 957-980.
Toplam 29 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 6 Haziran 2022 |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Haziran 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Aralık 2021 |
| Kabul Tarihi | 28 Mart 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 10 Sayı: 2 |
