Öz
The Cold War era means the military, political and economic policies implemented by the US and the Soviets to dominate the world. After World War II, the Soviets followed an expansionist policy in Eastern Europe, and the USA provided financial aid to Western Europe despite the Soviet policy. The United States tried to establish an anticommunist system in the region. The race between the United States and the Soviets divided the world into East and West, and after a while, this race caused some resistant movements towards the current system. The policies implemented reached a point that could threaten global peace and set a scene for different protests. While the United States adopted a capitalism-centered approach for their governance, the Soviets adopted Communist administrations in which the media, army, economy and many other institutions were controlled. As a result of that atmosphere, power politics used during the Cold War, political pressures and threats, destructive and divisive activities, psychological warfare practices and longtime provocative propaganda eventually caused strong reactions and triggered a lot of mass demonstrations. During the Cold War, the political strife, polarization and regional sanctions that took place between the Soviets and the United States led to hot conflicts in the regions, and the regions became areas of struggle. Especially the Korean and Vietnam War, the Berlin problem, the conflict on the Eastern European/Middle East lines in 1956/1959, the U-2 spy plane problem and the Cuban crisis increased the tension and even led to a hot war during the Cold War. All these events caused 68 student actions to spread simultaneously around the world by creating a domino effect. This study is to determine the underlying events of 68 student actions that occurred simultaneously around the world. In the study, the transformation of the methods used in the practice of communism and capitalism into political, ideological and economic camps was discussed, and as a result of this discussion, it is determined that pressure leads to an absolute reaction. In addition, according to our research, Soviet policy in Eastern Europe tarnished the Soviet reputation and weakened the belief in communism rising. Furthermore, it can be stated that the methods applied by the Soviets and the United States to maintain their dominance in the world deepened the multipolarity.
Anahtar Kelimeler
Post-ColdWarPeriod Politics Communism Capitalism StudentActions
Kaynakça
- Kaynakça Alpay, Orçun (2017). Sovyet Tarihinin Son Perdesi: Mihail Gorbaçov Dönemi Sovyet Dış Politikası, Liderlerin Sovyet’i Perestroyka (Editör: Ayla Kaşoğlu), İstanbul: Çevrebilim Yayınları.
- Aybar, Mehmet Ali (2012). Vietnam Günlüğü, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bernstein Henry, Leys Colin ve Panitch Leo (2010). Günümüzde Şiddet: Güncel Düşünceler (Çev: Umut Haskan) İstanbul: Yordam Kitap.
- Çin Kültür Devrimi - Büyük Proleter Kültür Devrimi'ne Kısa Bir Bakış (2013) İstanbul: Patika Yayınevi.
- Gülboy, G. Erkem(2012). 1956 Macar Ayaklanmasının Türkiye Basınında Yansımaları, Macar-Türk ilişkileri üzerine makaleler: Macar kardeşler (Editör: Yeliz Okay) İstanbul: Doğu Kitapevi.
- Dünyada ve Türkiye’de Öğrenci Hareketleri Üniversite Sorunu.(1968) Milliyetçi Türk Kadınları Derneği Yayınları.
- Gürbüz, Mehmet Vedat (2009). Soğuk Savaşın Kaynama Noktası: Vietnam Savaşı ve Amerika Birleşik Devletleri, Ankara: Kent Kitapları.
- Hobsbawm, Erıc (2006).Tuhaf Zamanlar Bir 20. Yüzyıl Hayatı, (çev: Saliha Nilüfer), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Hobsbawm, Erıc (2018). Yaşasın Devrim, Latin Amerika Üzerine Yazılar (çev: Saliha Nilüfer), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Huberman, Leo, Sweezy Paul H.(2019). Küba: Bir Devrimin Anatomisi, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
- Judt, Tony(2009). Savaş Sonrası – 1945 Sonrası Avrupa, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kurlansky, Mark (2011). 1968 - Dünyayı Sarsan Yıl, (Çev: Zehra Savan), İstanbul: Everest Yayınları.
- Lewis Gaddis, John (2020) Soğuk Savaş - Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Silver, Beverly (2019).Emeğin Gücü: 1870'ten Günümüze İşçi Hareketleri ve Küreselleşme,(çev: Aslı Önal), İstanbul: Yordam Kitap
- Steiner, Anne (2000). Kızıl Ordu Fraksiyonu Batı Avrupa'da Şehir Gerillası, İstanbul: Metis Yayınları.
- Jonathan, Neale (2004). Amerikan Savaşı Vietnam 1960-1975, İstanbul: Metis Yayınları.
- Olgun, Kenan (2007). Türk Basınında 1967 Arap-İsrail Savaşı"38. Uluslararası İcanas (Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları) Kongresi ,(yay. haz. Zeki Dilek), V. Cilt, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yayınları.
- Türkiye ve Terörizm (2006). Ankara. Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
- Dergiler Althusser, Louis(1969).“1968 Olayları Üzerine Bir Mektup”. Birikim Dergisi, sayı:1, s.38-49.
- Aksel, Sevgi Can (2014) . “Yağcı Türk Basınında 1956 Macar İhtilali: Hürriyet, Cumhuriyet, Ulus ve Zafer’de Haber Sunumuna İlişkin Uzlaşma ve Ayrışmalar.” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. Sayı 39, s.90 – 112.
- Aydemir, Emrah Demir (2018). “Perde Ülkelerinde Radıo Free Europe: 1956 Poznan Ayaklanması ve 1956 Macar Ayaklanması”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6 (15), s.349-357.
- Çakaş, Caner Övsan (2020). “İspanya’daki Bask Etnik Milliyetçiliğinin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir İnceleme”. Akadem Sosyal Bilimler Dergisi, 7(20), s.118-155.
- Aydemir, Salih Sefa (2016) “27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine Giden Süreçte Üniversite’nin Etkisi”, International Journal Of Eurasian Education And Culture Dergisi, 1(1), s.9 – 22. Ataç, Kaan Kutlu (2019). “Soğuk Savaş”. Güvenlik Yazıları, No:35, s.1-9.
- Bekcan Umut (2017). “Gönülsüz Muhabbetten Dostluğa: 1949 Çin Devrimiyle Birlikte Sovyetler Birliği-Çin Komünist Partisi/Çin Halk Cumhuriyeti İlişkilerinin Değişen Yüzü”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 6, s.371-387.
- Bulut Sedef (2018) .”38. Eylemde Güç Mücadelesi: Kore Savaşı ve Türkiye’deki Tezahürleri”. Mavi Atlas Dergisi, 6(1), s.185-204.
- Cicioğlu, Filiz Duygu (2019). “Kalkan, De Gaulle’den Frexit Tartışmalarına: Fransa Avrupa Birliği’nin Neresinde”. Bilgi Dergisi, 21 (1), s.1-38.
- Ereker, Fulya (2019) . “Aksu Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü – NATO”. Güvenlik Yazıları, n: 28, s.1-9
- Fernandez, Lucrecia (2016). “Arjantin’de Gerilla Tarihi”, (çev: Hasan Ali Irmaklı). Teori ve Politika Dergisi, 71 (72), s.15-30
- Gökmen, Özgür(Mayıs 1998). “İtalya 1968: Özerklik Hareketinin Gelişimi”. Birikim Dergisi, Sayı 109, s.77-84.
- Kantarcı, Şenol (2012). “Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sistem: Yeni Sürecin Adı “Koalisyonlar Dönemi mi?” Güvenlik Stratejileri Dergisi. 8 (16), s.47 – 84
- Karadereli Cem (2020). “Soğuk Savaş’ın İlk Aşamasında Doğu Avrupa: Sosyalizm ve Başkaldırı”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi 4 (1), s.43-73
- Karadereli Cem (2019). “Stalin ve Kruşçov Dönemlerinde Doğu Avrupa’da Sovyetler ve Krizler”. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), s.239-253
- Karaağaçlı, Abbas, Ümran Turgut (2019) “Güney Afrika’da Yerli Halkın Irkçılıkla Mücadelesi”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, Cilt:43, s.1-7
- Karahan, Bengü Güven.(2015) “Modern Olimpiyat Oyunlarında Siyaset ve Boykotlar, Uluslararası Spor”, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 1(2), s.114 – 119
- Karaosmanoğlu, Ali L (2014). “NATO’nun Dönüşümü”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10 (40), s.3 -38.
- Kraushaar, Wolgang,(1998). “Almanya'da '68 Gençlik Hareketi”, Birikim Dergisi, Sayı:10, s. 64-76.
- Kıvanç, Ümit (1978). “Polonya” Birikim Dergisi 42(43), s.61-65.
- Kocaoğlu Ceyda Tuna (2020). “Soğuk Savaş Yıllarında Türkiye’de Komünizm Karşıtı Propaganda Kitaplarında Anti-Komünist Söylem”. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), s.33-51.
- Spring, Ursula Oswald (2008). “Barış Üzerine Doğulu, Avrupalı ve Yerli Düşünce”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(18), s.49-67.
- Uslu Ateş (2008). “Ellinci yıldönümünde 1956 Macar Devrimi”, Devrimci Marksizm Dergisi. Sayı:1, s.130-154.
- Uslu, Ateş (2008). “Prag Darbesi’nden Prag Baharı’na: Çekoslovakya’nın Yirmi Yılı (1948-1968)”. Devrimci Marksizm Dergisi, Sayı:6, s.150-176.
- Uzgel, İlhan (1992). “Sosyalizmden Ulusçuluğa Yugoslavya’da Ulusçuluğun Yeniden Canlanışı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47,(1), s.217-244.
- Tunçay Feriha,(2016). “Bask Ülkesi ve Katalonya: Dil Taleplerine İlişkin Yasama Faaliyetleri”, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3(5), s.45 -56 Ansiklopedi
- Çetinsaya, Gökhan (2007). “Ortadoğu”, TDV İslam Ansiklopedisi, C:33, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, s.403-407.
- Dursun, Davut (1993). “Çekoslovakya”, TDV İslâm Ansiklopedisi, , C:8, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, s.254-255.
Öz
Soğuk Savaş dönemi, ABD ve Sovyetlerin dünya üzerinde hâkimiyet kurmak adına uygulamış oldukları askerî, siyasi ve ekonomik politikalardır. II. Dünya Savaşı sonrası Sovyetler Doğu Avrupa’da yayılmacı bir politika takip etmiş, ABD de Sovyet politikasına karşın Batı Avrupa’ya maddi yardımlarda bulunulmuştur. Bölgede antikomünist bir sistem tesis etmeye çalışmıştır. ABD ve Sovyetler arasındaki yarış dünyanın Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmesine, ardından yaşanan gerginlik dünyanın kamplaşmasına ve bir süre sonra mevcut sisteme karşı direnişlerin baş göstermesine neden olmuştur. Bu dönemde gerçekleşen etnik çatışmalar, kapitalist ve komünist blok ülkelerinde uygulanan politikalar global barışı tehdit eden bir noktaya ulaşmış ve eylemlerin oluşmasına zemin hazırlamıştır. ABD kapitalizm merkezli bir yönetim anlayışını benimserken, Sovyetler medya, ordu, ekonomi ve daha birçok kurumun kontrol altına alındığı komünist yönetimleri benimsemiştir. Bu amaçla Soğuk Savaş süresince kullanılan güç siyaseti, siyasal baskılar ve tehditler, yıkıcı ve bölücü faaliyetler, psikolojik savaş uygulamaları, kışkırtıcı propaganda vb. yöntemler tepkileri beraberinde getirmiş ve kitle gösterilerine dönüşmüştür. Soğuk Savaş döneminde Sovyetler ve ABD arasında cereyan eden politik çekişme, kutuplaşma ve bölgesel yaptırımlar bölgelerde sıcak çatışmaların yaşanmasına, bölgelerin mücadele sahası olmasına neden olmuştur. Özellikle Kore ve Vietnam Savaşı, Berlin Sorunu, 1956 ve 59 yıllarında Doğu Avrupa ve Ortadoğu hattında çekişmelerin yaşanması, U-2 casus uçağı sorunu, Küba Krizi tarafları karşı karşıya getirmiş, Soğuk Savaş döneminde bir sıcak savaşın yaşanmasına neden olmuştur. Tüm bu olaylar 68 öğrenci eylemlerinin bir domino etkisi yaratarak tüm dünyaya eş zamanlı yayılmasına neden olmuştur. Bu çalışma tüm dünyada eş zamanlı meydana gelen 68 öğrenci eylemlerinin temelinde yatan olayları belirlemektir. Çalışmada, komünizm ve kapitalizm uygulamasında kullanılan yöntemlerin siyasi, ideolojik ve ekonomik kamplaşmaya dönüşmesi tartışılmış, bu tartışma neticesinde baskının mutlak bir tepkiye yol açtığı görülmüştür. Sovyetlerin Doğu Avrupa’da uyguladığı politika hem Sovyet itibarını zedelendiği hem de yükselen komünizme olan inancı sarstığı tespit edilmiştir. Sovyetlerin ve ABD’nin dünya üzerinde hâkimiyetlerini devam ettirmek için uygulamış oldukları yöntemlerin çok kutupluluğu derinleştirdiği söylenebilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Soğuk Savaş Sonrası Dönem Politika Komünizm Kapitalizm Öğrenci Eylemleri
Kaynakça
- Kaynakça Alpay, Orçun (2017). Sovyet Tarihinin Son Perdesi: Mihail Gorbaçov Dönemi Sovyet Dış Politikası, Liderlerin Sovyet’i Perestroyka (Editör: Ayla Kaşoğlu), İstanbul: Çevrebilim Yayınları.
- Aybar, Mehmet Ali (2012). Vietnam Günlüğü, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bernstein Henry, Leys Colin ve Panitch Leo (2010). Günümüzde Şiddet: Güncel Düşünceler (Çev: Umut Haskan) İstanbul: Yordam Kitap.
- Çin Kültür Devrimi - Büyük Proleter Kültür Devrimi'ne Kısa Bir Bakış (2013) İstanbul: Patika Yayınevi.
- Gülboy, G. Erkem(2012). 1956 Macar Ayaklanmasının Türkiye Basınında Yansımaları, Macar-Türk ilişkileri üzerine makaleler: Macar kardeşler (Editör: Yeliz Okay) İstanbul: Doğu Kitapevi.
- Dünyada ve Türkiye’de Öğrenci Hareketleri Üniversite Sorunu.(1968) Milliyetçi Türk Kadınları Derneği Yayınları.
- Gürbüz, Mehmet Vedat (2009). Soğuk Savaşın Kaynama Noktası: Vietnam Savaşı ve Amerika Birleşik Devletleri, Ankara: Kent Kitapları.
- Hobsbawm, Erıc (2006).Tuhaf Zamanlar Bir 20. Yüzyıl Hayatı, (çev: Saliha Nilüfer), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Hobsbawm, Erıc (2018). Yaşasın Devrim, Latin Amerika Üzerine Yazılar (çev: Saliha Nilüfer), İstanbul: İletişim Yayınları.
- Huberman, Leo, Sweezy Paul H.(2019). Küba: Bir Devrimin Anatomisi, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
- Judt, Tony(2009). Savaş Sonrası – 1945 Sonrası Avrupa, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kurlansky, Mark (2011). 1968 - Dünyayı Sarsan Yıl, (Çev: Zehra Savan), İstanbul: Everest Yayınları.
- Lewis Gaddis, John (2020) Soğuk Savaş - Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Silver, Beverly (2019).Emeğin Gücü: 1870'ten Günümüze İşçi Hareketleri ve Küreselleşme,(çev: Aslı Önal), İstanbul: Yordam Kitap
- Steiner, Anne (2000). Kızıl Ordu Fraksiyonu Batı Avrupa'da Şehir Gerillası, İstanbul: Metis Yayınları.
- Jonathan, Neale (2004). Amerikan Savaşı Vietnam 1960-1975, İstanbul: Metis Yayınları.
- Olgun, Kenan (2007). Türk Basınında 1967 Arap-İsrail Savaşı"38. Uluslararası İcanas (Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları) Kongresi ,(yay. haz. Zeki Dilek), V. Cilt, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu yayınları.
- Türkiye ve Terörizm (2006). Ankara. Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
- Dergiler Althusser, Louis(1969).“1968 Olayları Üzerine Bir Mektup”. Birikim Dergisi, sayı:1, s.38-49.
- Aksel, Sevgi Can (2014) . “Yağcı Türk Basınında 1956 Macar İhtilali: Hürriyet, Cumhuriyet, Ulus ve Zafer’de Haber Sunumuna İlişkin Uzlaşma ve Ayrışmalar.” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. Sayı 39, s.90 – 112.
- Aydemir, Emrah Demir (2018). “Perde Ülkelerinde Radıo Free Europe: 1956 Poznan Ayaklanması ve 1956 Macar Ayaklanması”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6 (15), s.349-357.
- Çakaş, Caner Övsan (2020). “İspanya’daki Bask Etnik Milliyetçiliğinin Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir İnceleme”. Akadem Sosyal Bilimler Dergisi, 7(20), s.118-155.
- Aydemir, Salih Sefa (2016) “27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine Giden Süreçte Üniversite’nin Etkisi”, International Journal Of Eurasian Education And Culture Dergisi, 1(1), s.9 – 22. Ataç, Kaan Kutlu (2019). “Soğuk Savaş”. Güvenlik Yazıları, No:35, s.1-9.
- Bekcan Umut (2017). “Gönülsüz Muhabbetten Dostluğa: 1949 Çin Devrimiyle Birlikte Sovyetler Birliği-Çin Komünist Partisi/Çin Halk Cumhuriyeti İlişkilerinin Değişen Yüzü”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 6, s.371-387.
- Bulut Sedef (2018) .”38. Eylemde Güç Mücadelesi: Kore Savaşı ve Türkiye’deki Tezahürleri”. Mavi Atlas Dergisi, 6(1), s.185-204.
- Cicioğlu, Filiz Duygu (2019). “Kalkan, De Gaulle’den Frexit Tartışmalarına: Fransa Avrupa Birliği’nin Neresinde”. Bilgi Dergisi, 21 (1), s.1-38.
- Ereker, Fulya (2019) . “Aksu Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü – NATO”. Güvenlik Yazıları, n: 28, s.1-9
- Fernandez, Lucrecia (2016). “Arjantin’de Gerilla Tarihi”, (çev: Hasan Ali Irmaklı). Teori ve Politika Dergisi, 71 (72), s.15-30
- Gökmen, Özgür(Mayıs 1998). “İtalya 1968: Özerklik Hareketinin Gelişimi”. Birikim Dergisi, Sayı 109, s.77-84.
- Kantarcı, Şenol (2012). “Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sistem: Yeni Sürecin Adı “Koalisyonlar Dönemi mi?” Güvenlik Stratejileri Dergisi. 8 (16), s.47 – 84
- Karadereli Cem (2020). “Soğuk Savaş’ın İlk Aşamasında Doğu Avrupa: Sosyalizm ve Başkaldırı”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi 4 (1), s.43-73
- Karadereli Cem (2019). “Stalin ve Kruşçov Dönemlerinde Doğu Avrupa’da Sovyetler ve Krizler”. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), s.239-253
- Karaağaçlı, Abbas, Ümran Turgut (2019) “Güney Afrika’da Yerli Halkın Irkçılıkla Mücadelesi”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, Cilt:43, s.1-7
- Karahan, Bengü Güven.(2015) “Modern Olimpiyat Oyunlarında Siyaset ve Boykotlar, Uluslararası Spor”, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi, 1(2), s.114 – 119
- Karaosmanoğlu, Ali L (2014). “NATO’nun Dönüşümü”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 10 (40), s.3 -38.
- Kraushaar, Wolgang,(1998). “Almanya'da '68 Gençlik Hareketi”, Birikim Dergisi, Sayı:10, s. 64-76.
- Kıvanç, Ümit (1978). “Polonya” Birikim Dergisi 42(43), s.61-65.
- Kocaoğlu Ceyda Tuna (2020). “Soğuk Savaş Yıllarında Türkiye’de Komünizm Karşıtı Propaganda Kitaplarında Anti-Komünist Söylem”. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), s.33-51.
- Spring, Ursula Oswald (2008). “Barış Üzerine Doğulu, Avrupalı ve Yerli Düşünce”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(18), s.49-67.
- Uslu Ateş (2008). “Ellinci yıldönümünde 1956 Macar Devrimi”, Devrimci Marksizm Dergisi. Sayı:1, s.130-154.
- Uslu, Ateş (2008). “Prag Darbesi’nden Prag Baharı’na: Çekoslovakya’nın Yirmi Yılı (1948-1968)”. Devrimci Marksizm Dergisi, Sayı:6, s.150-176.
- Uzgel, İlhan (1992). “Sosyalizmden Ulusçuluğa Yugoslavya’da Ulusçuluğun Yeniden Canlanışı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47,(1), s.217-244.
- Tunçay Feriha,(2016). “Bask Ülkesi ve Katalonya: Dil Taleplerine İlişkin Yasama Faaliyetleri”, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 3(5), s.45 -56 Ansiklopedi
- Çetinsaya, Gökhan (2007). “Ortadoğu”, TDV İslam Ansiklopedisi, C:33, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, s.403-407.
- Dursun, Davut (1993). “Çekoslovakya”, TDV İslâm Ansiklopedisi, , C:8, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, s.254-255.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Ocak 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 6 |
- Makale Dosyaları