Medeniyet Kültürel Araştırmalar Belleteni

Öz

Bu araştırmada Diyarbakır’da zanaat ve ziraatin gelişmesine katkı sağlayan kuruluşlardan biri olan Diyarbakır Islahhanesinin kuruluş süreci ve bunun ekonomik anlamda Diyarbakır’a yansımalarının nasıl olduğu yerel bir gazete olan Diyarbekir Gazetesinin bakış açısıyla anlatılmıştır. Islahhanenin kuruluş süreci araştırmanın temel konularından biri olduğu için birinci bölümde sadecce Islahhanenin kuruluş aşamasına yer verilmiş, Islahhanenin daha sonraki gelişim evrelerine ise değinilmemiştir. İkinci kısımda ise kurulan Islahhanenin Diyarbakır’a ekonomik anlamda yansımasının nasıl olduğu gazetenin değerlendirmeleri ışığında ifade edilmiştir. Araştırma kapsamında Diyarbekir Gazetesinin 1869-1870 yıllarını içeren 70 sayısı incelenmiş ve bunlardan konumuz ile alakalı olan sayıları makaleye alınmıştır. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde yer alan Diyarbekir Vilayet Meclisinin Islahhanenin kurulması amacıyla Sadaret makamına yazdığı yazılar ile verilen cevapların yer aldığı resmi belgelerden de faydalanılmıştır. Diyarbakır Islahhanesinin kurulduğu andan itibaren büyük bir ilerleme gösterdiği görülmektedir. Islahhanenin bu gelişimi devlet yetkilileri tarafından da farkedilmiştir. Bu sebepten gelişiminin devam etmesi için Islahhanenin yetkililer tarafından sürekli desteklendiği anlaşılmaktadır. Yerel bir gazete olan Diyarbekir Gazetesi bu gelişmeyi vilayetin ve ülkenin içinde bulunduğu ekonomik sıkıntıları da göz önünde bulundurarak anlatmıştır. Gazete, bunun yanında yaptığı haberler üzerinde değerlendirmelerde bulunmuştur. Diyarbekir Gazetesinin bu değerlendirmeleri yaparken Avrupadan örnekler verdiği, vilayetin ve ülkenin nasıl kalkınabileceği konusunda tespitler yaptığı görülmüştür.