Öz
This is a corpus-driven study based on the
TNCv3.0 to identify lexical profiles of the synonym set of Turkish exclusive
adverbials sadece, yalnızca and yalnız within the framework of the Model of Extended Lexical Units (Stubbs, 2002). From the
concordances of the adverbials, their context-dependent semantic, pragmatic and
syntactic properties, co-occurrence tendencies, and synonymity levels were
identified. It was found that sadece
and yalnızca have a high contextual
and collocational equinormality and are completely intersubstitutable and complete synonyms (Lyons, 1981) with yalnızca
used less frequently. Yalnız is
polysemous and multifunctional and has a sense synonymy relation with the
others only when it means only. Even
in the sense of only, yalnız was found to be rarely used in
certain lexical bundles the other adverbials form. Yalnız was also found to have a topic shifter function. In contexts
in which yalnız means only, the three adverbials are cognitive synonyms (Cruse, 1986).
Anahtar Kelimeler
Turkish exclusive adverbials corpus-driven synonymy lexical profiling intersubstitutability
Kaynakça
- Adıgüzel, F. (2018). Corpus-driven lexical profiles of Turkish fear verbs and metaphorical profiles of somatic fear idioms in Turkish (Unpublished Doctoral Dissertation), Mersin University, Mersin.
- Aksan, Y., Duran, N., Ersen, D., Hızarcı, Ç., Korkmaz, S., Sever, B. & Sezer, T. (2008). Türkçede yakın anlamlı sözcükler: Bir derlem çalışması. 22.Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, Van. 558-567
- Aksan, D. (1972). Eşanlamlılık sorunu ve Türk yazı dilinin eskiliğinin saptanmasında eşanlamlılardan yararlanma. Türk Dili Bilimsel Kurultayı. 27-29 September, Ankara.
- Aksan, Y. (2011). Derlem temelli sözcük anlambilimi çalışmalarının Türkçenin eğitimine katkısı. Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı araştırmalar. Die Blaue Eule, Esen.
- Aksan, Y. (2018). Küsmek, darılmak, gücenmek: Derlem çıkışlı sözcük profilleri. In Aksan, Y. & Aksan, M.(eds), Türkçede yapı ve işlev (pp.1-30). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- Baker, R., Hardie, A. & McEnery, T. (2006). A glossary of corpus linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press
- Bednarek, M. (2008). Semantic preference and semantic prosody re-examined. Corpus Linguistics and Linguistic Theory, 4 (2), 119–39.
- Cruse, D. A. (1986). Lexical semantics. CUP, Cambridge.
- Cruse, D. A. (2000). Meaning in language: an introduction to semantics and pragmatics, OUP, Oxford.
- Divjak, D. (2010). Structuring the Lexicon: A Clustered Model for Near Synonymy. Berlin: Mouton de Gruyter
- Doğan, N. (2011). Türkiye Türkçesi fiillerinde eş anlamlılık.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4 (19), 78-88.
- Edmonds, P. and Hirst, G. (2002). Near synonyms and lexical choice. Computational Linguistics, 28 (2), 105-144.
- Ersoylu, H. (2011). Eş anlamlılık mı, yabancı kaynaklı karşılık oluş mu? Türk Dili, Mart 250-256, TDK Yay. Ankara.
- Firth, J., R. (1957). Modes of meaning. Papers in Linguistics, Oxford: Oxford University Press.
- Göksel and Kerslake (2005). Turkish: A comprehensive grammar. Routledge.
- Gries, St. Th., & Otani, N. (2010). Behavioral profiles: A corpus-based perspective on synonymy and antonymy. ICAME Journal, 34, 121–150
- Hoey,M. (2005). Lexical Priming: a new theory of words and language. London and New York: Routledge.
- Hunston, S. (2002). Corpora in Applied Linguistics. Cambridge: CUP.
- Lee, D. (1987). The semantics of just. Journal of Pragmatics, 11, 377-398.
- Leech, G.N. (1985). Semantics. The study of meaning. Hamnondsworth, Penguin.
- Louw, B. (2000). Contextual Prosodic Theory: bringing semantic prosodies to life. In Chris Heffer and Helen Sauntson (eds.), Words in context. In honour of John Sinclair. Birmingham: ELR, (pp.48–94)
- Lyons, J. (1981). Language and linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
- McEnery, T., & Hardie A. (2012). Corpus Linguistics. Cambridge.
- Murphy, M.L. (2003). Semantic relations and the lexicon. Cambridge: CUP.
- Partington, A. (1998). Patterns and Meanings. Amsterdam: John Benjamins.
- Partington, A. (2004). Utterly content in each other’s company. International Journal of Linguistics.
- Sinclair, J. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford: Oxford University Press.
- Sinclair, J. (1996/2004). Trust the text. Language, corpus and discourse. London: Routledge.
- Sinclair, J. (1998). The lexical item. In E. Weigand (ed), Contrastive Lexical Semantics. (pp.1-24). Amsterdam: Benjamins.
- Sinclair, J. (2000). Lexical Grammar. Darbai in dieonos 24: 191-204.
- Sinclair, J. (2003). Reading Concordances. London: Longman.
- Sinclair, J. M. (2004) Trust the Text. London: Routledge.
- Stanojević, M. (2009). Cognitive Synonymy: A general overview.” Linguistics and literature. 7 (2). 193-200.
- Stubbs, M. (2002). Words and phrases: Corpus Studies of Lexical Semantics. Oxford: Blackwell Publishers.
- Steward, D. (2010). Semantic Prosody: A Critical Evaluation. London, Routledge.
- Tognini-Bonelli, E. (2001). Corpus Linguistics at Work. Amsterdam: John Benjamins.
- Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: ABC Yayınları.
Öz
Bu çalışma, Genişletilmiş
Sözcükbirim Modeli (Stubbs, 2002) çerçevesinde Türkçedeki sınırlayıcı
belirteçlerden olan sadece, yalnızca ve yalnız potansiyel eşanlamlılar setinin sözcük profillerini
belirlemek için Türkçe Ulusal Derlemine (TNCv3.0) dayanan derlem çıkışlı bir
çalışmadır. Belirteçlerin bağlı dizinlerinden, bağlam-bağımlı anlambilimsel,
edimbilimsel ve sözdizimsel özellikleri, eşdizim eğilimleri, ve eş anlamlılık
seviyeleri tespit edilmiştir. Araştırmada sadece
ve yalnızcanın yüksek ölçüde
bağlamsal ve eşdizimsel denkliğe sahip olduğu ve tamamen birbirleriyle
değiştirilebilir olduğu ve Lyons’ın (1981) ölçütlerine göre yalnızcanın daha seyrek kullanılması
dışında sadece ve yalnızcanın tam eşanlamlı oldukları görülmüştür. Yalnız sözcüğü ise birden çok anlama ve işleve sahip olup yalnızca sadece anlamındayken yalnızca ve sadece belirteçleriyle anlam
eş anlamlılığı ilişkisine sahiptir. Yalnız
sözcüğünün, sadece anlamında bile,
diğer iki belirtecin oluşturduğu kalıplaşmış sözcük örüntülerinde seyrek
kullanıldığı saptanmıştır. Ayrıca yalnızın konu değiştirici işlevi olduğu da
belirlenmiştir. Yalnızın sadece anlamına geldiği bağlamlarda üç
belirtecin de bilişsel eşanlamlı
(Cruse, 1986) olduğu anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türkçe sınırlayıcı belirteçler derlem çıkışlı eşanlamlılık sözcük profili çıkarma birbiri yerine konulabilirlik
Kaynakça
- Adıgüzel, F. (2018). Corpus-driven lexical profiles of Turkish fear verbs and metaphorical profiles of somatic fear idioms in Turkish (Unpublished Doctoral Dissertation), Mersin University, Mersin.
- Aksan, Y., Duran, N., Ersen, D., Hızarcı, Ç., Korkmaz, S., Sever, B. & Sezer, T. (2008). Türkçede yakın anlamlı sözcükler: Bir derlem çalışması. 22.Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, Van. 558-567
- Aksan, D. (1972). Eşanlamlılık sorunu ve Türk yazı dilinin eskiliğinin saptanmasında eşanlamlılardan yararlanma. Türk Dili Bilimsel Kurultayı. 27-29 September, Ankara.
- Aksan, Y. (2011). Derlem temelli sözcük anlambilimi çalışmalarının Türkçenin eğitimine katkısı. Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı araştırmalar. Die Blaue Eule, Esen.
- Aksan, Y. (2018). Küsmek, darılmak, gücenmek: Derlem çıkışlı sözcük profilleri. In Aksan, Y. & Aksan, M.(eds), Türkçede yapı ve işlev (pp.1-30). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- Baker, R., Hardie, A. & McEnery, T. (2006). A glossary of corpus linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press
- Bednarek, M. (2008). Semantic preference and semantic prosody re-examined. Corpus Linguistics and Linguistic Theory, 4 (2), 119–39.
- Cruse, D. A. (1986). Lexical semantics. CUP, Cambridge.
- Cruse, D. A. (2000). Meaning in language: an introduction to semantics and pragmatics, OUP, Oxford.
- Divjak, D. (2010). Structuring the Lexicon: A Clustered Model for Near Synonymy. Berlin: Mouton de Gruyter
- Doğan, N. (2011). Türkiye Türkçesi fiillerinde eş anlamlılık.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4 (19), 78-88.
- Edmonds, P. and Hirst, G. (2002). Near synonyms and lexical choice. Computational Linguistics, 28 (2), 105-144.
- Ersoylu, H. (2011). Eş anlamlılık mı, yabancı kaynaklı karşılık oluş mu? Türk Dili, Mart 250-256, TDK Yay. Ankara.
- Firth, J., R. (1957). Modes of meaning. Papers in Linguistics, Oxford: Oxford University Press.
- Göksel and Kerslake (2005). Turkish: A comprehensive grammar. Routledge.
- Gries, St. Th., & Otani, N. (2010). Behavioral profiles: A corpus-based perspective on synonymy and antonymy. ICAME Journal, 34, 121–150
- Hoey,M. (2005). Lexical Priming: a new theory of words and language. London and New York: Routledge.
- Hunston, S. (2002). Corpora in Applied Linguistics. Cambridge: CUP.
- Lee, D. (1987). The semantics of just. Journal of Pragmatics, 11, 377-398.
- Leech, G.N. (1985). Semantics. The study of meaning. Hamnondsworth, Penguin.
- Louw, B. (2000). Contextual Prosodic Theory: bringing semantic prosodies to life. In Chris Heffer and Helen Sauntson (eds.), Words in context. In honour of John Sinclair. Birmingham: ELR, (pp.48–94)
- Lyons, J. (1981). Language and linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
- McEnery, T., & Hardie A. (2012). Corpus Linguistics. Cambridge.
- Murphy, M.L. (2003). Semantic relations and the lexicon. Cambridge: CUP.
- Partington, A. (1998). Patterns and Meanings. Amsterdam: John Benjamins.
- Partington, A. (2004). Utterly content in each other’s company. International Journal of Linguistics.
- Sinclair, J. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford: Oxford University Press.
- Sinclair, J. (1996/2004). Trust the text. Language, corpus and discourse. London: Routledge.
- Sinclair, J. (1998). The lexical item. In E. Weigand (ed), Contrastive Lexical Semantics. (pp.1-24). Amsterdam: Benjamins.
- Sinclair, J. (2000). Lexical Grammar. Darbai in dieonos 24: 191-204.
- Sinclair, J. (2003). Reading Concordances. London: Longman.
- Sinclair, J. M. (2004) Trust the Text. London: Routledge.
- Stanojević, M. (2009). Cognitive Synonymy: A general overview.” Linguistics and literature. 7 (2). 193-200.
- Stubbs, M. (2002). Words and phrases: Corpus Studies of Lexical Semantics. Oxford: Blackwell Publishers.
- Steward, D. (2010). Semantic Prosody: A Critical Evaluation. London, Routledge.
- Tognini-Bonelli, E. (2001). Corpus Linguistics at Work. Amsterdam: John Benjamins.
- Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: ABC Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 |
Bu eser
Dergi DOI:10.18492/dad