Dilbilim Araştırmaları Dergisi

Öz

Bu çalışmada farklı konumlardaki kişilerin, bir yanlış yapıldığında gösterdikleri sözel tepkiler incelenmektedir. Amacımız iki yönlüdür. Birincisi, eşil konumda olmayan bir muhatabın hata yaptığı durumlarda Türkçe'yi anadili olarak konuşanların kullandığı anlambilimsel ve sözdizimsel formülleri açığa çıkarmaktır. İkincisi ise, sözeylemin olası tehdit edici (face-threatening) etkisini yumuşatmak için Türklerin kullandığı kibarlık araçlarını (politeness devices) araştırmak ve bunların Amerikan İngilizce'sini ve Japonca'yı anadil olarak kullananların tercih ettiği araçlarla benzerlik ve karşıtlıklarını saptamaktır. Bu yolla, belirli konuşma durumlarında kimin kime ne söylemeyi uygun bulduğunu öğrenebilir ve böylelikle kibarlık stratejilerinde olası kültürlerarası çeşitlemeleri açığa çıkarmanın yanısıra, Türkçe'yi anadili olarak kullananların toplumdilbilimsel edincini (sociolinguistic competence) kısmen açıklayabiliriz. Bu gibi bulgular ikinci/yabancı dil öğretmenlerine, öğrencilerinin kültürlerarası karşılaşmalarda yaşayabilecekleri iletişim sorunlarının üstesinden gelmelerine yardımcı olmanın yanısıra, onları toplumdilbilimsel araçlarla donatmada da yardımcı olabilir.