Cognitive linguistics, which argues that language progresses on a simultaneous acceleration rather than consisting of independent modules, defines these commonalities through polysemy and metaphorical structures. In this context, polysemy and metaphorical structures, which are handled through content words in the traditional approach, also focus on function words and dependent morphemes in both semantic and grammatical contexts within the scope of cognitive linguistics. In this study, it is aimed to discuss the polysemy in spatial and non-spatial contexts in the [-DAn] morpheme, which encodes the ablative case in Turkish. In the study, prototype sense, image schematic transformations, peripheral extensions and metaphorical structures were demonstrated. The database of the research using the descriptive survey model consists of 3222 dependent index lines obtained through the Turkish National Corpus 3.0. In the research, it is concluded that the polysemy conditions of the ablative case in Turkish are determined by 10 different spatial image schematic transformations such as ORIENTATION, TRANSFER, PERCEPTION, related to the prototype sense, 3 peripheral extensions; 9 different non-spatial image schematic transformations and 3 peripheral extensions.
ablative case polysemy spatial non-spatial image schema metaphor cognitive linguistics.
Dilin birbirinden bağımsız modüllerden oluşmasından çok, eşzamanlı bir ivme üzerinde ilerlediğini savunan bilişsel dilbilim, söz konusu ortaklıkları çokanlamlılık ve metaforik yapılanmalar üzerinden tanımlamaktadır. Bu kapsamda geleneksel yaklaşımda içerik sözcükleri üzerinden ele alınan çokanlamlılık düzlemleri ve metaforik kurulumlar bilişsel dilbilim kapsamında hem anlamsal hem de dilbilgisel bağlamda işlev sözcükleri ve bağımlı biçimbirimler üzerine de odaklanmaktadır. Bu çalışmada Türkçede ayrılma durumu kodlayan [-DAn] biçimbiriminde çokanlamlılık görünümlerini uzamsal ve uzamdışı bağlamlarda ele almak amaçlanmıştır. Çalışmada öntür uzanım, imge şematik dönüşümler, çevresel uzanımlar ve metaforik kurulumların gösterimi yapılmıştır. Betimsel tarama yöntemi kullanılan araştırmanın veritabanını Türkçe Ulusal Derlemi 3.0 aracılığıyla elde edilen 3222 bağımlı dizin satırı oluşturmaktadır. Araştırmada Türkçede ayrılma durumunun çokanlamlılık koşullarının, öntür uzanımla bağıntılı YÖNELİM, AKTARIM, ALGI gibi 10 farklı uzamsal imge şematik dönüşüm ve 3 çevresel uzanımla; 9 farklı uzamdışı imge şematik dönüşüm ve yine 3 çevresel uzanımla sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır.
ayrılma durumu çokanlamlılık uzamsal uzamdışı imge şeması metafor bilişsel dilbilim
Bulguların görselleştirilmesinde grafik tasarım sürecine olan katkılarından dolayı İrem Zülal KARABİNA'ya teşekkür ederiz.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Bilişsel Dilbilimi, Bütünce Dilbilimi, Sözlükbilim ve Anlambilim |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2024 |
Gönderilme Tarihi | 8 Mayıs 2024 |
Kabul Tarihi | 11 Eylül 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 35 Sayı: 2 |
Bu eser
Dergi DOI:10.18492/dad