Öz
Bu çalışmanın amacı, Türkçe sesli betimleme
metinlerinde gönderimsel ögelerin öncülleriyle ilişkilendirilmesinin Türkçenin
yapısından ötürü (örn. uygun bağlamlarda söylenmeden geçilebilen adıllar ve
tamlayan ekli ad öbekleri) güçleştiğini göstererek bu sorunun olası çözümlerini
tartışmaktır. Yaklaşık 30,000 sözcük içeren veri tabanı, bir İngilizce çeviri
bölümü öğrencilerinin görsel-işitsel çeviri dersi kapsamında ürettikleri Türkçe
sesli betimleme metinlerinden oluşmaktadır. Veri çözümlemesi sonucu elde edilen
bulgular, Türkçenin olağan sözdizim ve edimbilim kuralları gereği tümcede
söylenmeden geçilebilen gönderimsel ögelerin öncülleriyle ilişkilendirilmesinin
sesli betimleme ortamında durum bağlamındaki görsel ögelerden yararlanılamaması
nedeniyle zorlaştığını göstermektedir. Bu sorunu çözmenin bazı yolları ise
sözcük sırasını değiştirmek, tümce ezgisini doğru kullanmak, ve
eşgönderimliliğin doğru yorumlanabilmesi için gerektiğinde artgönderim
ilişkisindeki öncülleri ad öbeği biçimde tekrarlamaktır.
Anahtar Kelimeler
sesli betimleme gönderimsel öge öncül eşgönderimli eşdizinleme
Kaynakça
- Baş, N. (2016). Görsel-İşitsel Çeviri, Dublaj ve Sesli Betimleme. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Baumgarten, N. (2008). Yeah, that’s it!: Verbal Reference to Visual Information in Film Texts and Film Translations. Meta, 53 (1), 6-25.
- Benecke, B. (2004). Audio-Description. Meta, 49 (1), 78-80.
- Braun, S. (2011). Creating Coherence in Audio Description. Meta, 56 (3), 645-662. doi:10.7202/1008338ar.
- Chomsky, N. (1981). Lectures on Government and Binding. Dordrecht: Foris Publications.
- Cunnings, I., Fotiadou, G. & Tsimpli, I. (2016). Anaphora resolution and reanalysis during L2 sentence processing: evidence from the visual world paradigm. Studies in Second Language Acquisition, 39, ??-??. doi: 10.1017/S0272263116000292.
- Çeltek, A. & Oktar, L. (2017). Türkçe Söylem Yapısında Boş Nesne. B. Makaroğlu, İ. P. Bekar & E. A. Akkök (haz.) 30. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri (s. 125-132). Ankara: Dilbilim Derneği Yay.
- Delabastita, D. (1989). Translation and mass-communication: film and TV translation as evidence of cultural dynamics. Babel, 35 (4), 193-218. doi:10.1075/ babel.35.4.02del.
- Demircan, Ö. (2008). Türkçe’de İzleme. Y. Aksan & M. Aksan (haz.) XXI. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri (Mersin Üniversitesi, 10-11 Mayıs 2007) (s. 117-127). Mersin: Mersin Üniv. Yay.
- Díaz Cintas, J. &. Remael, A. (2007). Audiovisual Translation: Subtitling. Manchester: St. Jerome Publishing.
- Enç, M. (1986). Topic Switching and Pronominal Subjects in Turkish. D. Slobin & K. Zimmer (haz.) Studies in Turkish Linguistics (s. 195-208). Amsterdam: John Benjamins.
- Erguvanlı-Taylan, E. (1986). Pronominal versus zero representation of anaphora in Turkish. D. Slobin & K. Zimmer (haz.) Studies in Turkish Linguistics (s. 209-231). Amsterdam: John Benjamins.
- Fryer, L. (2016). An Introduction to Audio Description: A practical guide. Londra: Routledge.
- Givón, T. (1983). Topic continuity in discourse: The functional domain of switch reference. J. Haiman & P. Munro (haz.) Switch-Reference and Universal Grammar (s. 51-82). Amsterdam: John Benjamins.
- Grosz, B. J., Joshi, A. K. & Weinstein, S. (1983). Centering: A framework for modelling the local coherence of discourse. Proceedings of the 21st Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics (ACL-83) (s. 44-50). Cambridge: Cambridge Univ. Press.
- Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. Londra: Longman.
- Huang, C. T. J. (1984). On the Typology of Zero Anaphora. Language Research, 20 (2), 85-106.
- Kerslake, C. (1987). NP deletion and pronominalisation in Turkish. H. E. Boeschoten & L. Verhoeven (haz.) Studies on Modern Turkish: Proceedings of the 3rd Conference on Turkish Linguistics (s. 91-104). Tilburg: Tilburg Üniv. Yay.
- Kornfilt, J. (1987). Beyond binding conditions: The case of Turkish. H. E. Boeschoten & L. Verhoeven (haz.) Studies on Modern Turkish: Proceedings of the 3rd Conference on Turkish Linguistics (s. 105-120). Tilburg: Tilburg Üniv. Yay.
- Kunduracı, A. (2015). Türkçede Aitlik Ulamı ve Biçimsel İfadesi. Dilbilim Araştırmaları, 2015 (1), 43-62.
- Nieuwland, M. S. & Van Berkum, J. J. (2008). The neurocognition of referential ambiguity in language comprehension. Language and Linguistics Compass, 2(4), 603-630.
- Ofcom. (2000). ITC Guidance On Standards for Audio Description. Erişim adresi http://stakeholders.ofcom.org.uk/ broadcasting/ guidance/ otherguidance/ tv_access_serv/ archive/ audio_description_stnds.
- Oktar, L. (1997). Söylemsel Artgönderim Örüntülerinde İletişimsel Etkenler. Dilbilim Araştırmaları, 1997, 127-132.
- Okyayuz, A. Ş., & Kaya, M. (2016). Erişim çağında azınlığa gönderim ve bir çeviri türü olarak sesli betimleme. International Journal of Social Science, 51 (3), 15-32. doi:10.9761/JASSS3803.
- Özsoy, A. S. (1990). Söylemiçi Dönüşlü Yapı. Dilbilim Araştırmaları, 1990, 35-40.
- Öztürk, B. (2000). Türkçe bir adıl-düşürme dili mi? A. S. Özsoy & E. Taylan (haz.) 13. Dilbilim Kurultay Bildirileri (s. 55-64). İstanbul: Boğaziçi Üniv. Yay.
- Ӧztürk, B. & Erguvanlı-Taylan, E. (2016). Possessive constructions in Turkish. Lingua, 182, 88-108. doi: 10.1016/j.lingua.2015.08.008 0024-3841.
- Polat, N. T. (2009). Çeviribilim ve Dilbilim Bağlamında Türkiye’de Sesli Betimlemenin Yeri ve Önemi. Dilbilim Araştırmaları, 2009, 1-10.
- Rai, S., Greening, J., & Petré, L. (2010). A Comparative Study of Audio Description Guidelines prevalent in different countries. Londra: Royal National Institute of Blind People.
- Ruhi, Ş. (1992). Zero NP anaphora versus full NP anaphora in Turkish. Ahmet Konrot (haz.) Proceedings of the 6th International Conference on Turkish Linguistics (s. 105-116). Eskişehir: Anadolu Üniv. Yay.
- Schroeder, C. (1999). The Turkish nominal phrase in spoken discourse. Wiesbaden: Harrasowitz.
- Snyder, J. (2008). Audio description: The visual made verbal. J. Díaz Cintas (haz.) The Didactics of Audiovisual Translation (s. 191-198). Amsterdam: John Benjamins.
- Turan, Ü. D. (1998). Türkçe metinlerde adılların dağılımı ve işlevleri. Dilbilim Araştırmaları, 1998, 70-84.
- Türkkan, B. & Yağcıoğlu, S. (2006). Türkçe bilimsel metinlerde gönderimsel bağdaşıklık ve köprü gönderimi: Merkezleme Kuramı çerçevesinde bir yaklaşım. Dilbilim Araştırmaları, 2006, 59-70.
- van Schaaik, G. (1996). Studies in Turkish Grammar. Wiesbaden: Harrasowitz.
- Vercauteren, G. (2007). Towards a European guideline for audio description. J. Diaz Cintas, P. Orero, & A. Remael (haz.) Media for All: Subtitling for the Deaf, Audio Description, and Sign Language (s. 139-149). Amsterdam: Rodopi.
Öz
This study focuses on Turkish audio description
texts in an attempt to illustrate the difficulty in linking referential
elements with their antecedents arising from particular structural properties
of Turkish (e.g. the possibility to omit pronouns and genitive-marked possessor noun phrases in appropriate contexts) and to discuss possible solutions for this problem. The data to be analyzed come from a 30,000-word corpus consisting of audio description texts prepared by students taking a course in audio-visual translation in an undergraduate program in translation studies. A detailed data analysis indicates that omission of antecedent pronouns and possessor noun phrases due to regular syntactic/pragmatic conventions of Turkish hampers unambiguous co-indexation of referential elements, especially given the unavailability of visual input in the audio description environment. In order to facilitate correct interpretation of co-referentiality, possible solutions are word order changes, proper use of sentence intonation and repetition of antecedents in the form of full noun phrases, etc.
|
Anahtar Kelimeler
audio description referential element antecedent co-referential co-indexation
Kaynakça
- Baş, N. (2016). Görsel-İşitsel Çeviri, Dublaj ve Sesli Betimleme. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Baumgarten, N. (2008). Yeah, that’s it!: Verbal Reference to Visual Information in Film Texts and Film Translations. Meta, 53 (1), 6-25.
- Benecke, B. (2004). Audio-Description. Meta, 49 (1), 78-80.
- Braun, S. (2011). Creating Coherence in Audio Description. Meta, 56 (3), 645-662. doi:10.7202/1008338ar.
- Chomsky, N. (1981). Lectures on Government and Binding. Dordrecht: Foris Publications.
- Cunnings, I., Fotiadou, G. & Tsimpli, I. (2016). Anaphora resolution and reanalysis during L2 sentence processing: evidence from the visual world paradigm. Studies in Second Language Acquisition, 39, ??-??. doi: 10.1017/S0272263116000292.
- Çeltek, A. & Oktar, L. (2017). Türkçe Söylem Yapısında Boş Nesne. B. Makaroğlu, İ. P. Bekar & E. A. Akkök (haz.) 30. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri (s. 125-132). Ankara: Dilbilim Derneği Yay.
- Delabastita, D. (1989). Translation and mass-communication: film and TV translation as evidence of cultural dynamics. Babel, 35 (4), 193-218. doi:10.1075/ babel.35.4.02del.
- Demircan, Ö. (2008). Türkçe’de İzleme. Y. Aksan & M. Aksan (haz.) XXI. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri (Mersin Üniversitesi, 10-11 Mayıs 2007) (s. 117-127). Mersin: Mersin Üniv. Yay.
- Díaz Cintas, J. &. Remael, A. (2007). Audiovisual Translation: Subtitling. Manchester: St. Jerome Publishing.
- Enç, M. (1986). Topic Switching and Pronominal Subjects in Turkish. D. Slobin & K. Zimmer (haz.) Studies in Turkish Linguistics (s. 195-208). Amsterdam: John Benjamins.
- Erguvanlı-Taylan, E. (1986). Pronominal versus zero representation of anaphora in Turkish. D. Slobin & K. Zimmer (haz.) Studies in Turkish Linguistics (s. 209-231). Amsterdam: John Benjamins.
- Fryer, L. (2016). An Introduction to Audio Description: A practical guide. Londra: Routledge.
- Givón, T. (1983). Topic continuity in discourse: The functional domain of switch reference. J. Haiman & P. Munro (haz.) Switch-Reference and Universal Grammar (s. 51-82). Amsterdam: John Benjamins.
- Grosz, B. J., Joshi, A. K. & Weinstein, S. (1983). Centering: A framework for modelling the local coherence of discourse. Proceedings of the 21st Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics (ACL-83) (s. 44-50). Cambridge: Cambridge Univ. Press.
- Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. Londra: Longman.
- Huang, C. T. J. (1984). On the Typology of Zero Anaphora. Language Research, 20 (2), 85-106.
- Kerslake, C. (1987). NP deletion and pronominalisation in Turkish. H. E. Boeschoten & L. Verhoeven (haz.) Studies on Modern Turkish: Proceedings of the 3rd Conference on Turkish Linguistics (s. 91-104). Tilburg: Tilburg Üniv. Yay.
- Kornfilt, J. (1987). Beyond binding conditions: The case of Turkish. H. E. Boeschoten & L. Verhoeven (haz.) Studies on Modern Turkish: Proceedings of the 3rd Conference on Turkish Linguistics (s. 105-120). Tilburg: Tilburg Üniv. Yay.
- Kunduracı, A. (2015). Türkçede Aitlik Ulamı ve Biçimsel İfadesi. Dilbilim Araştırmaları, 2015 (1), 43-62.
- Nieuwland, M. S. & Van Berkum, J. J. (2008). The neurocognition of referential ambiguity in language comprehension. Language and Linguistics Compass, 2(4), 603-630.
- Ofcom. (2000). ITC Guidance On Standards for Audio Description. Erişim adresi http://stakeholders.ofcom.org.uk/ broadcasting/ guidance/ otherguidance/ tv_access_serv/ archive/ audio_description_stnds.
- Oktar, L. (1997). Söylemsel Artgönderim Örüntülerinde İletişimsel Etkenler. Dilbilim Araştırmaları, 1997, 127-132.
- Okyayuz, A. Ş., & Kaya, M. (2016). Erişim çağında azınlığa gönderim ve bir çeviri türü olarak sesli betimleme. International Journal of Social Science, 51 (3), 15-32. doi:10.9761/JASSS3803.
- Özsoy, A. S. (1990). Söylemiçi Dönüşlü Yapı. Dilbilim Araştırmaları, 1990, 35-40.
- Öztürk, B. (2000). Türkçe bir adıl-düşürme dili mi? A. S. Özsoy & E. Taylan (haz.) 13. Dilbilim Kurultay Bildirileri (s. 55-64). İstanbul: Boğaziçi Üniv. Yay.
- Ӧztürk, B. & Erguvanlı-Taylan, E. (2016). Possessive constructions in Turkish. Lingua, 182, 88-108. doi: 10.1016/j.lingua.2015.08.008 0024-3841.
- Polat, N. T. (2009). Çeviribilim ve Dilbilim Bağlamında Türkiye’de Sesli Betimlemenin Yeri ve Önemi. Dilbilim Araştırmaları, 2009, 1-10.
- Rai, S., Greening, J., & Petré, L. (2010). A Comparative Study of Audio Description Guidelines prevalent in different countries. Londra: Royal National Institute of Blind People.
- Ruhi, Ş. (1992). Zero NP anaphora versus full NP anaphora in Turkish. Ahmet Konrot (haz.) Proceedings of the 6th International Conference on Turkish Linguistics (s. 105-116). Eskişehir: Anadolu Üniv. Yay.
- Schroeder, C. (1999). The Turkish nominal phrase in spoken discourse. Wiesbaden: Harrasowitz.
- Snyder, J. (2008). Audio description: The visual made verbal. J. Díaz Cintas (haz.) The Didactics of Audiovisual Translation (s. 191-198). Amsterdam: John Benjamins.
- Turan, Ü. D. (1998). Türkçe metinlerde adılların dağılımı ve işlevleri. Dilbilim Araştırmaları, 1998, 70-84.
- Türkkan, B. & Yağcıoğlu, S. (2006). Türkçe bilimsel metinlerde gönderimsel bağdaşıklık ve köprü gönderimi: Merkezleme Kuramı çerçevesinde bir yaklaşım. Dilbilim Araştırmaları, 2006, 59-70.
- van Schaaik, G. (1996). Studies in Turkish Grammar. Wiesbaden: Harrasowitz.
- Vercauteren, G. (2007). Towards a European guideline for audio description. J. Diaz Cintas, P. Orero, & A. Remael (haz.) Media for All: Subtitling for the Deaf, Audio Description, and Sign Language (s. 139-149). Amsterdam: Rodopi.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 28 Sayı: 2 |
Bu eser
Dergi DOI:10.18492/dad