Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Üçüncü Kişi Adılı İçeren Tümcelerde Phi-özelliklerin İşlenmesi: Türkçede Bir OİP Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 2, 255 - 284, 29.12.2023

Mehmet Aygüneş

https://doi.org/10.18492/dad.1217864

Öz

Kişi ve Sayı özellikleri arasındaki ilişki gerek kuramsal gerekse deneysel çalışmalarda sıklıkla ele alınmaktadır. Bu özelliklerin nasıl işlemlendiği konusundaki tartışmaların zaman içerisinde farklı kişilerle (birinci kişi, ikinci kişi, üçüncü kişi) kurulan yapılardaki Kişi ve Sayı özelliklerinin yapılanışının nasıl olduğuna doğru evrildiği dikkat çekmektedir. Kimi çalışmalarda Kişi ve Sayı özelliklerinin sadece üçüncü kişili yapılarla test edilebileceği belirtilerken (Manchini ve diğ., 2011; Mancini ve diğ, 2014) kimi çalışmalar ise bu özelliklerin R-ifadeleri (düzenli ad öbekleri) dışında bütün kişi adıllarıyla test edilebileceğini (Ackema & Neeleman, 2019) ifade etmektedir. Alanyazına bakıldığında Kişi ve Sayı özelliklerinini işlemlenmesi arasındaki ilişkinini birinci, ikinci kişi adıllarıyla ve R-ifadeleri ile test edildiği ancak üçüncü kişi adıllarıyla konuyu test eden bir çalışmanın bulunmadığı dikkat çekmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkçe'de üçüncü kişi adılları içeren tümcelerde kişi ve sayı özelliklerinin işlenmesinde bir farklılık olup olmadığını Olaya İlişkin Beyin Potansiyelleri (OİP) ile belirlemektir. Çalışmada 33 katılımcıya Dilbilgisel, Kişi uyumsuzluğu ve Sayı uyumsuzluğu olmak üzere üç koşul sözcükler halinde görsel olarak sunulmuştur. Çalışmada gerek Kişi özelliğinin işlemlenmesinde gerekse Sayı özelliğinin işlemlenmesinde geniş yayılımlı N400 bileşeni gözlemlenmiştir. İlgili zaman penceresinde iki özellik arasında farklılık oluşmadığı belirlenmiştir. Buna karşın bir sonraki zaman penceresinde Sayı özelliğinin işlemlenmesinde geç-N400 bileşeni görülürken Kişi özelliğinin işlemlenmesinde pozitiftenin (P600) oluştuğu belirlenmiştir. Bu zaman penceresinde Kişi ve Sayı özelliğinin işlemlenmesinde farklılığın oluştuğu görülmektedir. Sonuç olarak bu çalışmada Türkçede üçüncü kişi adıllı tümcelerde Kişi ve Sayı özelliklerinin işlemlenmesinde farklılığın oluştuğu belirlenmiştir. Kişi özelliğinin işlemlenmesinde P600 bulgusunun bu özelliğin işlemlenmesindeki güçlüğü yansıttığı düşünülmektedir. Sayı özelliğinin işlemlenmesindeki geç-N400 bulgusunun ise eylem çekiminde Sayı özelliğinin biçimbilimsel görünümünün adcıl çoğullaştırma ile paralellik taşıması nedeniyle işlemleme sürecinde yarattığı yükten ve Sayı uyumsuzluğunun çözümlenmesinin Kişi uyumsuzluğuna göre daha fazla alternatif içermesi nedeniyle çalışma belleğine duyulan daha fazla ihtiyaçtan kaynaklanabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

sözdizim dil işlemleme üçüncü kişi kişi sayı OİP

Destekleyen Kurum

Tübitak, İstanbul Üniversitesi BAP

Proje Numarası

114K607, SDP-2016-21580

Kaynakça

  • Ackema, P and Neeleman, A. (2019). Processing differences between person and number: A theoretical interpretation. Front. Psychol. 10:211.
  • Ackema, P., and Neeleman, A. (2013). Subset controllers in agreement. Morphology 23, 291–323.
  • Ackema, P., and Neeleman, A. (2018). Features of person: From the inventory of persons to their morphological realization. Cambridge, MA: MIT Press.
  • Arista, J., Fasquel, A. Ott, L., Brunelliere, A. (2022). Understanding same subject-verb agreement differently: ERP evidence for flexibility in processing representations involved in French subject-verb agreement. Journal of Neurolinguistics, 63, 1-20.
  • Aygüneş, M. (2012). Türkçede uyum özelliklerinin onarım tabanlı incelenmesi. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi, 9(1), 1-19.
  • Aygüneş, M. (2013a). Türkçede uyum özelliklerinin Olaya İlişkin Beyin Potansiyelleri (OİP) çerçevesinde incelenmesi [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Aygüneş, M. (2013b). Türkçede üçüncü kişide kişi ve sayı özelliklerinin özelliklerinin onarım tabanlı incelenmesi. Turkish Studies, 8(4), 255-268.
  • Aygüneş, M. (2021). Person and number hierarchy in Turkish: A processing-based approach. Dil ve Edebiyat Araştırmaları,24, 409-440.
  • Aygüneş, M. (2023). Özne yüklem uyumunun altında yatan nöral dinamikler Delta ve teta salınımlarının ayrıştırıcı rolleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Ö13), 276-293.
  • Aygüneş, M., Kaşıkçı, I., Aydın, Ö. and Demiralp, T. (2021). The processing of person and number features in Turkish: An Event Related Potentials (ERP) Study. Dilbilim Araştırmaları, 32(1), 31-52.
  • Bekar, İ.P. (2016). Türkçede eylem-sonu konumunda bürün-sözdizim etkileşimi üzerine elektrofizyolojik bir inceleme [doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Bonferroni, C.E. (1936). Teoria statistica delle classi e calcolo delle probabilit `a. Pubblicazioni del R Istituto Superiore di Scienze Economiche e Commerciali di Firenze, 8, 3-62.
  • Carminati, M.N. (2005). Processing reflexes of hierarchy (person>number>gender) and implications for linguistic theory. Lingua,115, 259–285.
  • Cedden, G. ve Eken, A. (2012). Semantic and syntactic interaction in a morpho-syntactically complex language: Evidence from event-related potentials. 11th Biannual Conference of the German Cognitive Science Society, KogWis 2012At: Universitat Bamberg.
  • Cedden, G., Eken, A. ve Çakar, T. (2021). Extracting, computing, coordination: what does a triphasic ERP pattern say about language processing? Language Cognition and Neuroscience, 37(6), 403-419.
  • Chomsky, N. (2000). Minimalist inquiries: The framework. In R. Martin, D. Michaels, & J. Uriagereka (Eds.), Step by step: Essays on minimalist syntax in honor of Howard Lasnik, (pp. 89-155). Cambridge, MA: MIT Press.
  • Choudhary, K. K., Schlesewsky, M., Roehm, D., and Bornkessel-Schlesewsky, I. (2009). The N400 as a correlate of interpretively-relevant linguistic rules: Evidence from Hindi. Neuropsychologia, 47, 3012-3022.
  • Düzenli-Öztürk, S. (2018). Sağlıklı bireylerde ipuçlu anlamsal işlemleme ve seyrek uyaran paradigmalarında beyin osilasyonları [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Friederici, A. D. (2002). Towards a neural basis of auditory sentence processing. Trends in Cognitive Science, 6, 78–84.
  • Friederici, A. D., Hahne, A., and Saddy, D. (2002). Distinct neurophysiological patterns reflecting aspects of syntactic complexity and syntactic repair. Journal of Psycholinguistic Research, 31, 45-63.
  • Good, J. and Yu, A.C.L. (2005). Morphosyntax of two turkish subject pronominal paradigms. In L. Heggie ve F. Ordonez (Eds.), Clitic and affix combinations: Theorical perspective (pp. 315-341). Amsterdam: Benjamins.
  • Gouvea, A. C., Phillips, C., Kazanina, N., and Poeppel, D. (2010). The linguistic processes underlying the P600. Language and Cognitive Processes, 25, 149-188.
  • Greenhouse, S., Geisser, S. (1959). On methods in the analysis of profile data. Psychonomics, 24, 95-112.
  • IBM Corp. Released 2019. IBM SPSS Statistics for Macintosh, Version 26.0. Armonk, NY: IBM Corp.
  • Kaan, E. and Swaab, T. Y. (2003). Repair, revision, and complexity in syntactic analysis: An electrophysiological differentiation. Journal of Cognitive Neuroscience, 15(1), 98-110.
  • King, J. W., and Kutas, M. (1995). Who did what and when? Using word- and clause level ERPs to monitor working memory usage in reading. Journal of Cognitive Neuroscience, 7, 376–395.
  • Kluender, R., and Kutas, M. (1993a). Bridging the gap: Evidence from ERPs on the processing of unbounded dependencies. Journal of Cognitive Neuroscience, 5, 196–214.
  • Kornfilt, J. (1996). On copular clitic forms in Turkish. ZAS Working Papers, 96-114.
  • Mancini, S., Molinaro, N., Rizzi, L. and Carreiras, M. (2011a). A person is not a number: Discourse involvement in subject-verb agreement computation. Brain Research, 1410, 64-76.
  • Mancini, S., Postiglione, F., Laudanna, A. and Rizzi, L. (2014). On the person-number distinction: Subject-verb agreement processing in Italian. Lingua, 146, 28-38.
  • Mancini, S., Quiñones, I., Molinaro, N., Hernandez-Cabrera, J. A., and Carreiras, M. (2017). Disentangling meaning in the brain: left temporal involvement in agreement processing. Cortex 86, 140–155.
  • Nalçacı, E., Kalaycıoğlu, C., Güneş, E. ve Çiçek, M. (2002). El tercihi anketinin geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(2), 99-106.
  • Nevins, A. (2011). Multiple agree with clitics: Person complementarity vs. omnivorous number, Natural Language and Linguistic Theory, 29:939-971.
  • Nevins, A., Dillon, B., Malhotra, S., and Phillips, C. (2007). The role of feature number and feature-type in processing Hindi verb agreement violations. Brain Research, 1164, 81-94.
  • Osterhout, L. (1997). On the brain response to syntactic anomalies: manipulations of word position and word class reveal individual differences. Brain Lang. 59, 494–522.
  • Osterhout, L., Holcomb, P. J. (1992). Event-related brain potentials elicited by syntactic anomaly. Journal of Memory and Language, 31, 785–806.
  • Salisbury, D. F. (2004). Semantic memory and verbal working memory correlates of N400 to subordinate homographs. Brain Cogn. 55(2), 396–399.
  • Sigurdsson, H. A. (2004). The syntax of person, tense and speech features. Italian Journal of Linguistics, 16, 219-251.
  • Silva-Pereyra, J. F. and Carreiras, M. (2007). An ERP study of agreement features in Spanish. Brain Research, 1185, 201-211.
  • Tanner, D., and Van Hell, J. G. (2014). ERPs reveal individual differences in morphosyntactic processing. Neuropsychologia 56, 289–301.
  • Uzun, İ. P., Aydın, Ö., Kalaycıoğlu, C., & Ergenç, İ. (2021). Prosodic focus marking in Turkish: An electrophysiological study. Studies in Psychology, 41(1), 331-364.
  • Weckerly, J. ve Kutas, M., (1999). An electrophysiological analysis of animacy effects in the processing of object relative sentences. Psychophysiology 36, 559-570.
  • Yanılmaz, A., & Drury, J. E. (2018). Prospective NPI licensing and intrusion in Turkish: Corrigendum. Language, Cognition and Neuroscience, 33(1), 111-138.
  • Zawiszewski, A. and Friederici, A.D. (2009). Processing canonical and non-canonical sentences in Basque: the case of object-verb agreement as revealed by event-related brain potentials. Brain Research, 1284, 161–179.
  • Zawiszewski, A., Santesteban, M. and Laka, I. (2016). Phi-features reloaded: An ERP study on person and number agreement processing. Applied Psycholinguistics, 37(3), 601- 626.
  • Zora, H., Heldner, M. and Schwarz, I.C. (2016). Perceptual Correlates of Turkish Word Stress and Their Contribution to Automatic Lexical Access: Evidence from Early ERP Components. Frontiers in Neuroscience, 10.

The Processing of Phi-features in Sentences with Third-person Pronoun: An ERP Study in Turkish

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 2, 255 - 284, 29.12.2023

Mehmet Aygüneş

https://doi.org/10.18492/dad.1217864

Öz

The relationship between Person and Number features is often addressed in both theoretical and experimental studies. It is noteworthy that the discussion on how these features are processed has evolved over time towards how Person and Number features are structured in constructions with different persons (first person, second person, third person). While some studies state that Person and Number features can only be tested with third-person sentences (Manchini et al., 2011; Mancini et al., 2014), other studies state that these features can be tested with all person pronouns except R-expressions (regular noun phrases) (Ackema & Neeleman, 2019). In the literature, it is noteworthy that the relationship between the processing of Person and Number features has been tested with first- and second-person pronouns and R-expressions, but there is no study testing the issue with third-person pronouns. The aim of this study was to investigate whether there is a difference in the processing of Person and Number features in sentences with third-person pronouns in Turkish using Event-related Brain Potentials (ERPs). In this study, three conditions, namely Grammatical, Person Mismatch and Number Mismatch, were presented visually in words to 33 participants. In the study, a widespread N400 component was observed in both the processing of the Person feature and the processing of the Number feature. It was found that there was no difference between the two features in the corresponding time window. However, in the next time window, a late N400 component was observed in the processing of the Number feature, while a positivity (P600) was observed in the processing of the Person feature. In this time window, there is a difference in the processing of the Person and Number features. In conclusion, this study found that there is a difference in the processing of the Person and Number features in sentences with third-person pronouns in Turkish. It is suggested that the P600 finding in the processing of the Person feature reflects the difficulty in processing this feature. It is suggested that the late N400 finding in the processing of the Number feature may be due to the load it imposes on the processing process due to the fact that the morphological appearance of the Number feature in verb conjugation is parallel to nominal pluralisation, and the greater demand on working memory as the resolution of the Number mismatch involves more alternatives than the Person mismatch.

Anahtar Kelimeler

syntax language processing third person person number ERP's

Proje Numarası

114K607, SDP-2016-21580

Kaynakça

  • Ackema, P and Neeleman, A. (2019). Processing differences between person and number: A theoretical interpretation. Front. Psychol. 10:211.
  • Ackema, P., and Neeleman, A. (2013). Subset controllers in agreement. Morphology 23, 291–323.
  • Ackema, P., and Neeleman, A. (2018). Features of person: From the inventory of persons to their morphological realization. Cambridge, MA: MIT Press.
  • Arista, J., Fasquel, A. Ott, L., Brunelliere, A. (2022). Understanding same subject-verb agreement differently: ERP evidence for flexibility in processing representations involved in French subject-verb agreement. Journal of Neurolinguistics, 63, 1-20.
  • Aygüneş, M. (2012). Türkçede uyum özelliklerinin onarım tabanlı incelenmesi. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi, 9(1), 1-19.
  • Aygüneş, M. (2013a). Türkçede uyum özelliklerinin Olaya İlişkin Beyin Potansiyelleri (OİP) çerçevesinde incelenmesi [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Aygüneş, M. (2013b). Türkçede üçüncü kişide kişi ve sayı özelliklerinin özelliklerinin onarım tabanlı incelenmesi. Turkish Studies, 8(4), 255-268.
  • Aygüneş, M. (2021). Person and number hierarchy in Turkish: A processing-based approach. Dil ve Edebiyat Araştırmaları,24, 409-440.
  • Aygüneş, M. (2023). Özne yüklem uyumunun altında yatan nöral dinamikler Delta ve teta salınımlarının ayrıştırıcı rolleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Ö13), 276-293.
  • Aygüneş, M., Kaşıkçı, I., Aydın, Ö. and Demiralp, T. (2021). The processing of person and number features in Turkish: An Event Related Potentials (ERP) Study. Dilbilim Araştırmaları, 32(1), 31-52.
  • Bekar, İ.P. (2016). Türkçede eylem-sonu konumunda bürün-sözdizim etkileşimi üzerine elektrofizyolojik bir inceleme [doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Bonferroni, C.E. (1936). Teoria statistica delle classi e calcolo delle probabilit `a. Pubblicazioni del R Istituto Superiore di Scienze Economiche e Commerciali di Firenze, 8, 3-62.
  • Carminati, M.N. (2005). Processing reflexes of hierarchy (person>number>gender) and implications for linguistic theory. Lingua,115, 259–285.
  • Cedden, G. ve Eken, A. (2012). Semantic and syntactic interaction in a morpho-syntactically complex language: Evidence from event-related potentials. 11th Biannual Conference of the German Cognitive Science Society, KogWis 2012At: Universitat Bamberg.
  • Cedden, G., Eken, A. ve Çakar, T. (2021). Extracting, computing, coordination: what does a triphasic ERP pattern say about language processing? Language Cognition and Neuroscience, 37(6), 403-419.
  • Chomsky, N. (2000). Minimalist inquiries: The framework. In R. Martin, D. Michaels, & J. Uriagereka (Eds.), Step by step: Essays on minimalist syntax in honor of Howard Lasnik, (pp. 89-155). Cambridge, MA: MIT Press.
  • Choudhary, K. K., Schlesewsky, M., Roehm, D., and Bornkessel-Schlesewsky, I. (2009). The N400 as a correlate of interpretively-relevant linguistic rules: Evidence from Hindi. Neuropsychologia, 47, 3012-3022.
  • Düzenli-Öztürk, S. (2018). Sağlıklı bireylerde ipuçlu anlamsal işlemleme ve seyrek uyaran paradigmalarında beyin osilasyonları [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Friederici, A. D. (2002). Towards a neural basis of auditory sentence processing. Trends in Cognitive Science, 6, 78–84.
  • Friederici, A. D., Hahne, A., and Saddy, D. (2002). Distinct neurophysiological patterns reflecting aspects of syntactic complexity and syntactic repair. Journal of Psycholinguistic Research, 31, 45-63.
  • Good, J. and Yu, A.C.L. (2005). Morphosyntax of two turkish subject pronominal paradigms. In L. Heggie ve F. Ordonez (Eds.), Clitic and affix combinations: Theorical perspective (pp. 315-341). Amsterdam: Benjamins.
  • Gouvea, A. C., Phillips, C., Kazanina, N., and Poeppel, D. (2010). The linguistic processes underlying the P600. Language and Cognitive Processes, 25, 149-188.
  • Greenhouse, S., Geisser, S. (1959). On methods in the analysis of profile data. Psychonomics, 24, 95-112.
  • IBM Corp. Released 2019. IBM SPSS Statistics for Macintosh, Version 26.0. Armonk, NY: IBM Corp.
  • Kaan, E. and Swaab, T. Y. (2003). Repair, revision, and complexity in syntactic analysis: An electrophysiological differentiation. Journal of Cognitive Neuroscience, 15(1), 98-110.
  • King, J. W., and Kutas, M. (1995). Who did what and when? Using word- and clause level ERPs to monitor working memory usage in reading. Journal of Cognitive Neuroscience, 7, 376–395.
  • Kluender, R., and Kutas, M. (1993a). Bridging the gap: Evidence from ERPs on the processing of unbounded dependencies. Journal of Cognitive Neuroscience, 5, 196–214.
  • Kornfilt, J. (1996). On copular clitic forms in Turkish. ZAS Working Papers, 96-114.
  • Mancini, S., Molinaro, N., Rizzi, L. and Carreiras, M. (2011a). A person is not a number: Discourse involvement in subject-verb agreement computation. Brain Research, 1410, 64-76.
  • Mancini, S., Postiglione, F., Laudanna, A. and Rizzi, L. (2014). On the person-number distinction: Subject-verb agreement processing in Italian. Lingua, 146, 28-38.
  • Mancini, S., Quiñones, I., Molinaro, N., Hernandez-Cabrera, J. A., and Carreiras, M. (2017). Disentangling meaning in the brain: left temporal involvement in agreement processing. Cortex 86, 140–155.
  • Nalçacı, E., Kalaycıoğlu, C., Güneş, E. ve Çiçek, M. (2002). El tercihi anketinin geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(2), 99-106.
  • Nevins, A. (2011). Multiple agree with clitics: Person complementarity vs. omnivorous number, Natural Language and Linguistic Theory, 29:939-971.
  • Nevins, A., Dillon, B., Malhotra, S., and Phillips, C. (2007). The role of feature number and feature-type in processing Hindi verb agreement violations. Brain Research, 1164, 81-94.
  • Osterhout, L. (1997). On the brain response to syntactic anomalies: manipulations of word position and word class reveal individual differences. Brain Lang. 59, 494–522.
  • Osterhout, L., Holcomb, P. J. (1992). Event-related brain potentials elicited by syntactic anomaly. Journal of Memory and Language, 31, 785–806.
  • Salisbury, D. F. (2004). Semantic memory and verbal working memory correlates of N400 to subordinate homographs. Brain Cogn. 55(2), 396–399.
  • Sigurdsson, H. A. (2004). The syntax of person, tense and speech features. Italian Journal of Linguistics, 16, 219-251.
  • Silva-Pereyra, J. F. and Carreiras, M. (2007). An ERP study of agreement features in Spanish. Brain Research, 1185, 201-211.
  • Tanner, D., and Van Hell, J. G. (2014). ERPs reveal individual differences in morphosyntactic processing. Neuropsychologia 56, 289–301.
  • Uzun, İ. P., Aydın, Ö., Kalaycıoğlu, C., & Ergenç, İ. (2021). Prosodic focus marking in Turkish: An electrophysiological study. Studies in Psychology, 41(1), 331-364.
  • Weckerly, J. ve Kutas, M., (1999). An electrophysiological analysis of animacy effects in the processing of object relative sentences. Psychophysiology 36, 559-570.
  • Yanılmaz, A., & Drury, J. E. (2018). Prospective NPI licensing and intrusion in Turkish: Corrigendum. Language, Cognition and Neuroscience, 33(1), 111-138.
  • Zawiszewski, A. and Friederici, A.D. (2009). Processing canonical and non-canonical sentences in Basque: the case of object-verb agreement as revealed by event-related brain potentials. Brain Research, 1284, 161–179.
  • Zawiszewski, A., Santesteban, M. and Laka, I. (2016). Phi-features reloaded: An ERP study on person and number agreement processing. Applied Psycholinguistics, 37(3), 601- 626.
  • Zora, H., Heldner, M. and Schwarz, I.C. (2016). Perceptual Correlates of Turkish Word Stress and Their Contribution to Automatic Lexical Access: Evidence from Early ERP Components. Frontiers in Neuroscience, 10.
Toplam 46 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Dilbilim
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Mehmet Aygüneş 0000-0002-0327-6905

Proje Numarası 114K607, SDP-2016-21580
Yayımlanma Tarihi 29 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023Cilt: 34 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Aygüneş, M. (2023). The Processing of Phi-features in Sentences with Third-person Pronoun: An ERP Study in Turkish. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 34(2), 255-284. https://doi.org/10.18492/dad.1217864

88x31.png

Bu eser


Dergi DOI:10.18492/dad