Bu çalışma, alanyazında çoğunlukla ya sezgisel olarak tanımlanmış ya da net biçimde tanımlanmaksızın bir etiket olarak sıkça kullanılmış bir dilbilimsel kavram olan etkilenmişlik (İng. affectedness) kavramını Türkçe veri üzerinden incelemeyi amaçlayan betimsel bir çalışmadır. Etkilenmişlik kavramından Türkçede kimi sözdizim, anlambilim ve edimbilim çalışmalarında anahtar bir kavram olarak yararlanılmış olmasına karşın başlı başına incelenmemiştir. Bu çalışmada ilgili ilkelin betimlenerek, oluşturulmuş ve doğal dil verisi üzerinden incelenmesi hedeflenmektedir. Bu hedefle öncelikle alanyazında etkilenmişliğe ilişkin tartışmalar ve önerilen tanı testleri sunulacak, Türkçede etkileyen (İng. affecting) eylemlerin neler olabileceği İngilizce sınıflandırmalar çerçevesinde sorgulanacak, Türkçe geçişli eylemler ve durum işaretleyicilerin bir arada bulunuşları etkilenmişlik bağlamında gözden geçirilecek ve tipik geçişli somut etkileyen eylemlerden -kır, tipik geçişli soyut etkileyen eylemlerden üz- ile üst- ve üzeri- ilgeçlerinin doğal dil verisindeki görünümleri etkilenmişlik çerçevesinde incelenecektir. Çalışmanın temel hedefi Türkçede etkilenmişlik ilkeli temel alınarak yapılacak sonraki çalışmalar için daha net bir zemin oluşturmaktır.
Sözcük anlambilimi eylem anlambilimi anlam ilkelleri etkilenmişlik
TÜBİTAK
122K654
Bu çalışma 122K654 Proje numarası ile TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.
This study aims to describe the linguistic concept of affectedness that is mostly intuitively but not clearly defined though it has been used frequently in the related literature in Turkish. It is referred to in many studies in syntax, semantics, and pragmatics in Turkish, yet not studied on its own and undefined comprehensively. The study analyzes this semantic primitive on the constructed and natural language data in Turkish. With that aim, firstly the literature on different languages and proposed diagnostic tests will be reviewed, then the question of which verbs can be the affecting ones in Turkish will be addressed within the scope of English classifications. After then, combinations of Turkish verbs and their case marked arguments will be overviewed, the typical potentially affecting transitive action verb kır-, the typical potentially affecting transitive psychological verb üz- and the postpositions üst- and üzeri- in Turkish will be examined in terms of affectedness in natural language data. The main purpose of the study is to clear the ground for further studies in Turkish which will potentially use this semantic primitive.
Lexical semantics verb semantics semantic primitives affectedness
122K654
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Bütünce Dilbilimi, Sözlükbilim ve Anlambilim |
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Proje Numarası | 122K654 |
Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 35 Sayı: 1 |
Bu eser
Dergi DOI:10.18492/dad